KALENDARZ

Wykonane wspólnie przez francuskich fizyków Louisa Fizeau i Leona Foucault 2 kwietnia 1845 roku. Ujęcie wykonane również techniką dageroskopu jest wynikiem naświetlania przez 1/60 sekundy! Na zdjęciu udało się nawet uchwycić kilka słonecznych plam.

Holenderski matematyk, fizyk oraz astronom. Syn Constantijna Huygensa.

Na polu fizyki prowadził szereg prac dotyczących optyki. Sformułował zasadę Huygensa, która mówi o rozchodzeniu się fal w pobliżu przeszkód. Jego doświadczenia potwierdzały teorię o falowej naturze światła. Badał również zjawisko załamania światła w różnych materiałach.

Huygens współpracował z Antonim van Leeuwenhoekiem. Razem opracowali doskonałe soczewki. Dzięki opanowaniu przez Christiaana zasad optyki Antoni był w stanie wykonać ze szkła oraz kryształu doskonałe soczewki. Pozwoliło to na zbudowanie mikroskopów i teleskopów optycznych. Huygens i Leeuwenhoek prowadzili wspólnie obserwacje żywych komórek.

Jednak Huygensa bardziej interesowały zastosowania teleskopu w astronomii. Dzięki swoim badaniom w optyce opracował przyrządy astronomiczne, w których zredukował aberracje. Obrazy kosmosu stały się dużo bardziej wyraźne.

Korzystając z wykonanych przez Ole Rømera w roku 1676 obserwacji Huygens jako pierwszy obliczył prędkość światła (220 tys. km/s we współczesnych jednostkach). Błąd 25% nie umniejsza wagi tego osiągnięcia, ponieważ od czasów Arystotelesa uważano, że światło ma nieskończoną prędkość.

Obserwacje astronomiczne doprowadziły Huygensa do odkrycia w roku 1655 księżyca Saturna, który został nazwany Tytan. Jego badania objęły również pierścienie Saturna, co zaowocowało sformułowaniem w roku 1656 hipotezy mówiącej, że zawierają one kosmiczny gruz. W tym samym roku Christiaan zdołał rozdzielić obraz Wielkiej Mgławicy w Orionie na poszczególne gwiazdy. Najjaśniejszy rejon tej mgławicy nosi nazwę Obszar Huygensa. Christiaan prowadził też obserwację pojedynczych gwiazd, dzięki czemu odkrył, że niektóre z nich tak naprawdę są podwójne.

Lirydy – rój meteorów związany z kometą Thatchera (C/1861 G1). Ich radiant znajduje się na granicy gwiazdozbiorów Lutni i Herkulesa. Aktywność roju wypada pomiędzy 16 a 25 kwietnia z maksimum występującym w okolicach 21-22 kwietnia z aktywnością na poziomie ZHR=18. Prędkość Lirydów wynosi 49 km/s, są więc zjawiskami dość szybkimi.
Rój Lirydów jest pierwszym rojem, o którym wspominają starożytne kroniki. Najwcześniejsze wzmianki na temat jego aktywności można znaleźć już w chińskich zapiskach datowanych na rok 2000 p.n.e.

Wysoką aktywność tego roju odnotowano także w latach 687 i 15 p.n.e. W znacznie bliższych nam czasach Lirydy też popisywały się wysoką aktywnością. W roku 1803 obserwatorzy amerykańscy odnotowali maksimum z ZHR rzędu 700. W roku 1922 w Polsce obserwowano ZHRy z zakresu 360-600[2]. Trochę niższe maksima z ZHR rzędu 100 odnotowano także w latach 1934, 1945, 1946 i 1982. W ostatnich latach najwyższą aktywność Lirydów z ZHR=38 odnotowano w roku 2012[5]. W Polsce, dzięki Pracowni Komet i Meteorów, udało się zorganizować dwie duże kampanie obserwacyjne poświęcone temu rojowi (lata 1996, 2004).

Pomimo tego, że Lirydy są rojem bardzo starym, wyróżniają się w miarę ostrym maksimum i krótkim okresem aktywności. Takie zachowanie roju zawdzięczamy orbicie ciała macierzystego roju – komecie Thather (C/1861 G1), która przecina się z ekliptyką pod kątem aż 80 stopni. Tak duże nachylenie powoduje, że meteoroidy z roju Lirydów są prawie wolne od perturbacji grawitacyjnych innych ciał Układu Słonecznego.

Wieczorem w Polsce radiant Lirydów wznosi się ledwie 10 stopni ponad horyzont. Tuż po zachodzie Słońca nie należy więc liczyć na wysokie liczby godzinne. Już jednak około godziny 21 UTC (23 czasu lokalnego) znajduje się on na wysokości 30 stopni, a do świtu wzniesie się nawet do 70 stopni.

Po wznowieniu lotów wahadłowców (przerwa spowodowana katastrofą Challengera) w 1988 roku, wystrzelenie teleskopu zostało zaplanowane na rok 1990. W ramach przygotowań cały kurz, który osadził się na głównym zwierciadle, został usunięty za pomocą dysz z azotem. W celu sprawdzenia pełnej funkcjonalności systemów wszystkie zostały poddane skrupulatnym testom. Wreszcie 24 kwietnia 1990 roku misja STS-31 promu Discovery zakończyła się sukcesem i teleskop został umieszczony na orbicie.

Eta Akwarydy (η Akwarydy, ETA); (łac. eta Aquarids) – nazwa roju meteorów pochodząca od nazwy gwiazdozbiorze Wodnika (łac. Aquarius) z którego “promieniują” czyli posiadają tam swój radiant. Zjawisko to można obserwować począwszy od 19 kwietnia do 28 maja, przy czym czas maksymalnej aktywności przypada na 6 maja.

Rój ten powstał na skutek przelotów w okolicy Słońca jednej z najsłynniejszych komet – komety Halleya. Radiant roju jest nisko położony (rektascensja: 22h 32m, deklinacja: -1.0 stopnia) i wschodzi ponad horyzont około godziny 2:00 rano. Jest to czas, w którym można spodziewać się ciekawego widowiska, właśnie ze względu na niskie położenie radiantu. Można wtedy zauważyć “wystrzeliwanie meteorów w górę”. Dodatkową cechą tego roju są stosunkowo długie smugi, pozostające na niebie przez “dłuższy” czas. W czasie maksimum roju, można spodziewać się ok. 60 meteorów na godzinę (ZHR=60, zmienne w granicach 45-80). Prędkość jaką osiągają “spadające gwiazdy” to około 66 km/s.

Giovanni Domenico Cassini (ur. 8 czerwca 1625 w Perinaldo, zm. 14 września 1712 w Paryżu) – włosko-francuski astronom i matematyk.

W latach 1648–1669 pracował w obserwatorium w Panzano. Na Uniwersytecie Bolońskim był profesorem astronomii. Po przeniesieniu się do Francji założył obserwatorium paryskie i został jego dyrektorem. Naturalizowany w 1673, do tego czasu był obywatelem Republiki Genui.

Cassini zajmował się obserwacją i badaniami Układu Słonecznego. Między innymi odkrył cztery księżyce Saturna (Reę, Tetydę, Japeta i Dione). Badał pierścienie Saturna i zaobserwował szereg pustych przerw, największa od jego nazwiska została nazwana przerwą Cassiniego. W roku 1672 wyznaczył dokładnie odległość między Ziemią a Marsem, co pozwoliło po raz pierwszy określić prawdziwe rozmiary Układu Słonecznego. Wprowadził krzywą owal Cassiniego oraz zdefiniował prawa Cassiniego. Pod koniec życia stracił wzrok.

W 1672 został członkiem Royal Society.

Na jego cześć jedną z planetoid nazwano (24101) Cassini, a jego nazwisko występuje też w nazwie misji Cassini-Huygens.

Charles Messier (ur. 26 czerwca 1730 w Badonviller, zm. 12 kwietnia 1817 w Paryżu) – astronom francuski, poszukiwacz komet, pierwszy, który stworzył systematyczny katalog obiektów mgławicowych i gromad gwiazd. W tym czasie nazwą mgławic określano wszystkie rozmyte źródła światła na niebie.

Tworzenie listy obiektów mgławicowych rozpoczął w 1760. W roku 1781 opublikował ostateczną wersję katalogu obiektów niegwiazdowych – „Catalogue des nebuleuses et des amas d’etoiles” (znanego jako Katalog Messiera). Zawierał dane o 103 obiektach, z których Messier osobiście odkrył 64 lub 65. Obejmował liczne mgławice, galaktyki i gromady gwiazd. W późniejszych wydaniach katalog został uzupełniony przez innych badaczy o dalsze 7 obiektów, które odkrył Messier i jego przyjaciel Pierre Méchain już po opublikowaniu katalogu z 1781 roku. W Katalogu Messiera obiekt oznaczany jest literą M z kolejną liczbą (od 1 do 110). Pierwszym prawdziwym obiektem odkryciem Messiera był obiekt M 3 – gromada kulista gwiazd w Psach Gończych. Messier odkrył także 13 komet oraz był niezależnym współodkrywcą kolejnych siedmiu. Co ciekawe, obecnie jest bardziej znany z katalogu obiektów niekometarnych niż z odkrytych przez siebie komet

Czerwcowe Bootydy (JBO) – rój meteorów. Jego radiant znajduje się w gwiazdozbiorze Wolarza. Maksimum roju przypada na 28 czerwca, jego aktywność jest zmienna. Prędkość meteorów wynosi 14 km/s, przez co jest jednym z bardziej atrakcyjnych zjawisk astronomicznych.

Warto wiedzieć, że rój tent związany jest z kometą 7P/Pons-Winnecke, odkrytą 12 czerwca 1819 roku. Jest to kometa o dość przeciętnych rozmiarach, ponieważ jej średnica liczy około 5,2 km. Liczba zjawisk, jakie możemy obserwować co roku w ciągu jednej godziny, jest zmienna, a prędkość osiągana przez meteory wynosi około 14 km/s. Konstelację tę jest stosunkowo łatwo zlokalizować, ponieważ graniczy ona od zachodu z Wężem, Herkulesem oraz pozostałymi gwiazdozbiorami takimi, jak Smok, Warkocz Bereniki czy z dobrze wszystkim znaną konstelacją Wielkiej Niedźwiedzicy.

Rój ten znany jest od początku XX wieku, jego największa aktywność przypadała na lata 1916, 1921, 1927, 1998 i 2004.

Wega była pierwszą sfotografowaną gwiazdą. Miało to miejsce 17 lipca 1850 roku. Jej dagerotyp otrzymano po stusekundowym naświetlaniu w obserwatorium Uniwersytetu Harvada.

W Królewcu podczas fazy całkowitej J.Berkowski uzyskał pierwszy w historii obraz fotograficzny (tzw. dagerotyp) całkowicie zaćmionego Słońca.