KALENDARZ

sty
8
śr.
2025
W 1942 roku urodził się Stephen Hawking
sty 8 całodniowy

Brytyjski astrofizyk, kosmolog, fizyk teoretyk. Hawking cierpi na stwardnienie zanikowe boczne, którego postęp spowodował paraliż większości ciała.

W ciągu trwającej ponad 40 lat kariery zajmował się głównie czarnymi dziurami i grawitacją kwantową. Opracował wspólnie z Rogerem Penrose’em twierdzenia odnoszące się do istnienia osobliwości w ramach ogólnej teorii względności oraz teoretyczny dowód na to, że czarne dziury powinny emitować promieniowanie, znane dziś jako promieniowanie Hawkinga (lub Bekensteina–Hawkinga).

Profesor matematyki i fizyki teoretycznej na macierzystej uczelni, Uniwersytecie Cambridge (gdzie w latach 1979-2009 obejmował katedrę Lucasa, tak jak kiedyś Newton), w Kalifornijskim Instytucie Technologii w Pasadenie. Członek Royal Society oraz Perimeter Institute for Theoretical Physics (Waterloo, Ontario).

mar
13
czw.
2025
Odkrycie Urana
mar 13 całodniowy

Sir William Herschel obserwował planetę w dniu 13 marca 1781, w ogrodzie swego domu na New King Street 19, w miejscowości Bath w hrabstwie Somerset (obecnie Herschel Museum of Astronomy), ale początkowo (26 kwietnia 1781 r.) ogłosił swoje odkrycie jako kometę. Herschel „zaangażował się w szereg prac dotyczących paralaksy gwiazd stałych” za pomocą teleskopu własnej konstrukcji.

W swoim dzienniku zapisał następującą notatkę: „w kwartylu blisko ζ Tauri … Mgława Gwiazda albo, być może, Kometa”. W dniu 17 marca zauważył: „Szukałem Komety lub Mgławej Gwiazdy i stwierdziłem, że jest to Kometa, ponieważ zmieniła swe położenie”. Przedstawiając swoje odkrycie Towarzystwu Królewskiemu, nadal twierdził, że znalazł kometę, ale także pośrednio porównał ją do planety.

Obiekt został wkrótce powszechnie uznany za nową planetę. W 1783 Herschel osobiście powiadomił o tym fakcie prezesa Royal Society, Josepha Banksa: „W oparciu o obserwacje najwybitniejszych Astronomów w Europie wydaje się, że nowa gwiazda, którą miałem zaszczyt wskazać im w marcu 1781, jest Planetą Układu Słonecznego”

kwi
22
wt.
2025
Maksimum Lirydów
kwi 22 całodniowy

Lirydy – rój meteorów związany z kometą Thatchera (C/1861 G1). Ich radiant znajduje się na granicy gwiazdozbiorów Lutni i Herkulesa. Aktywność roju wypada pomiędzy 16 a 25 kwietnia z maksimum występującym w okolicach 21-22 kwietnia z aktywnością na poziomie ZHR=18. Prędkość Lirydów wynosi 49 km/s, są więc zjawiskami dość szybkimi.
Rój Lirydów jest pierwszym rojem, o którym wspominają starożytne kroniki. Najwcześniejsze wzmianki na temat jego aktywności można znaleźć już w chińskich zapiskach datowanych na rok 2000 p.n.e.

Wysoką aktywność tego roju odnotowano także w latach 687 i 15 p.n.e. W znacznie bliższych nam czasach Lirydy też popisywały się wysoką aktywnością. W roku 1803 obserwatorzy amerykańscy odnotowali maksimum z ZHR rzędu 700. W roku 1922 w Polsce obserwowano ZHRy z zakresu 360-600. Trochę niższe maksima z ZHR rzędu 100 odnotowano także w latach 1934, 1945, 1946 i 1982.

W ostatnich latach najwyższą aktywność Lirydów z ZHR=38 odnotowano w roku 2012. W Polsce, dzięki Pracowni Komet i Meteorów, udało się zorganizować dwie duże kampanie obserwacyjne poświęcone temu rojowi (lata 1996, 2004).

Pomimo tego, że Lirydy są rojem bardzo starym, wyróżniają się w miarę ostrym maksimum i krótkim okresem aktywności. Takie zachowanie roju zawdzięczamy orbicie ciała macierzystego roju – komecie Thather (C/1861 G1), która przecina się z ekliptyką pod kątem aż 80 stopni. Tak duże nachylenie powoduje, że meteoroidy z roju Lirydów są prawie wolne od perturbacji grawitacyjnych innych ciał Układu Słonecznego.

Wieczorem w Polsce radiant Lirydów wznosi się ledwie 10 stopni ponad horyzont. Tuż po zachodzie Słońca nie należy więc liczyć na wysokie liczby godzinne. Już jednak około godziny 21 UTC (23 czasu lokalnego) znajduje się on na wysokości 30 stopni, a do świtu wzniesie się nawet do 70 stopni.

 

kwi
24
czw.
2025
W 1990 roku wyniesiono na orbitę Teleskop Hubble’a
kwi 24 całodniowy

Po wznowieniu lotów wahadłowców (przerwa spowodowana katastrofą Challengera) w 1988 roku, wystrzelenie teleskopu zostało zaplanowane na rok 1990. W ramach przygotowań cały kurz, który osadził się na głównym zwierciadle, został usunięty za pomocą dysz z azotem. W celu sprawdzenia pełnej funkcjonalności systemów wszystkie zostały poddane skrupulatnym testom. Wreszcie 24 kwietnia 1990 roku misja STS-31 promu Discovery zakończyła się sukcesem i teleskop został umieszczony na orbicie.

lip
17
czw.
2025
W 1850 roku wykonano pierwszą fotografię gwiazdy
lip 17 całodniowy

Wega była pierwszą sfotografowaną gwiazdą. Miało to miejsce 17 lipca 1850 roku. Jej dagerotyp otrzymano po stusekundowym naświetlaniu w obserwatorium Uniwersytetu Harvada.