MEISSA, królowa w pyłowym wieńcu

Lambda Orionis, nosząca wyjątkowo piękną i dumnie brzmiącą nazwę Meissa (jak i również: Heka), to jedna (obok Psi 1 i Psi 2 Ori) z gwiazd tworzących symboliczną głowę Oriona. Posiadanie własnej nazwy zawdzięcza prawdopodobnie swej szczególnej lokalizacji na mapie nieba.

Jest jedną z ciemniejszych gwiazd, która ma nazwę zwyczajową. Nazwa „Meissa” pochodzi z języka arabskiego i znaczy tyle co „dumnie maszerujący”.

Meissa to gwiazda wielokrotna o jasności wizualnej 3,51 magnitudo. Według katalogu Stelle Doppie, jest systemem sześcioskładnikowym. Dwa najjaśniejsze komponenty zaliczają się do wczesnych typów widmowych. λ Ori A to gorący olbrzym należący do typu widmowego O8 III f. Jego temperatura wynosi około 35.000K. Litera „f” w zapisie typu widmowego oznacza obecność linii zjonizowanego helu, co wskazuje na bardzo wysoką temperaturę gwiazdy.  λ Ori B to gwiazda niewiele chłodniejsza od swej bliźniaczki: B0,5 V oraz blisko 25.000 K. Obie gwiazdy emitują wysokoenergetyczne fotony promieniowania ultrafioletowego oraz rentgenowskiego. Są od siebie odległe o dystans 4,5’’. A zatem nie jest to układ nadający się do obserwacji przy pomocy lornetek czy małych teleskopów. Za to czynnikiem korzystnym będzie niska różnica jasności pomiędzy obiema gwiazdami. Jasności wizualne systemu λ Ori A i B wynoszą: 3,51^m i 5,45^m i ciemniejszy składnik nie niknie w świetle jaśniejszego z nich.

Układ wielokrotny:

Lambda Orionis jest oddalona od Ziemi o 1000 l.ś. Oglądana gołym okiem sprawia wrażenie błękitnej z lodowatym blaskiem wokół. Jej wskaźnik barwy (B-V) to -0,18. Oba najjaśniejsze komponenty gwiazdy obserwowane przez teleskop widnieją jako błękitne punkty o różnych odcieniach: jaśniejsza z nich jest wyraziście szafirowo-błękitna, słabsza z kolei jest biała z lekkim błękitnawo-turkusowym odcieniem. Katalog Stelle Doppie sugeruje obecność jeszcze czterech, znacznie ciemniejszych składników systemu:

Dalsze losy składowych:

Najjaśniejszy składnik systemu sześciokrotnego Meissy, λ Ori A jest bardzo masywną gwiazdą. Jego masa jest bliska 25 masom Słońca i można być niemal pewnym, że zakończy swój żywot jako supernowa. Z kolei składnik λ Ori B ma szansę zostać supernową, ale równie prawdopodobne jest jego przekształcenie się w białego karła.

Pierścień pyłowy:

Lambda Orionis oglądana w świetle podczerwonym okazała się być otoczona olbrzymią mgławicą, nazywaną niekiedy „pierścieniem Meissy”. Promieniowanie pochodzące od systemu λ Ori oraz pobliskich gwiazd wzbudza pierścień pyłu, który je otacza. Obłok molekularny wokół Meissy oznaczony jest numerem katalogowym SH 2-264. Uznawany jest za jeden z najpotężniejszych znanych obszarów gwiazdotwórczych. Wewnątrz obłoku znajdują się zarówno młode gwiazdy, jak i protogwiazdy w fazie formowania. Ten wielki obiekt zajmuje znaczny obszar na nocnym niebie: blisko 10 na 10 stopni (równoważnik 20 x 20 Księżyców w pełni).

Pierścień ma średnicę około 150 l.ś i jest oddalony od Ziemi o nieco ponad 1000 l.ś.

Mgławica Sh 2-264 jest jonizowana przez Meissę i gwiazdy znajdujące się nieopodal. Gwiazdy te emitują silne promieniowanie ultrafioletowe, które jest absorbowane przez drobiny pyłu z pierścienia pyłowego. Drobiny te ulegają jonizacji oraz podgrzaniu. Dlatego całość jest dobrze widoczna w zakresie dalekiej podczerwieni.

Wewnątrz pierścienia znajduje się rejon gwiazdotwórczy. Zawiera on liczne protogwiazdy o niskich masach oraz wiele struktur przed-protogwiazdalnych. Naukowcy zidentyfikowali i zbadali ponad 400 gwiazd należących do tego obszaru. Jest to względnie młoda populacja gwiazd- liczy zaledwie 5 milionów lat. Pełna nazwa rejonu brzmi: The Lambda Orionis Star Forming Region (LOSFR).

W skład pierścienia Meissy wchodzą także dwie ciemne mgławice: Barnard 30 i Barnard 35 (B30 i B35). Są one tak gęste, że blokują przepływ światła (dlatego są ciemne). Pierścień wraz z znajdującymi się w jego wnętrzu strukturami ilustruje poniższe zdjęcie.

Na temat pochodzenia obłoków pyłowych wokół Lambdy Orionis jest kilka hipotez. Jedna z nich podaje, że powstały one z resztek materii pozostałych po utworzeniu się Meissy, a następnie uformowanych przez jej wiatr gwiazdowy.

Inna hipoteza głosi, że obiekt okalający Meissę, to pokłosie wybuchu gwiazdy obecnej w bliskim sąsiedztwie Lambdy Orionis, wiele lat temu.

Źródła:

1. Ze strony internetowej Jima Kalera, profesora Uniwersytetu w Illinois.
2. Howard Waller, P.W. Hodge: „Galaxies and The Cosmic Frontier”, str. 95.
3. galaxymap.org
4. Hernandez, M. Morales-Calderon, N. Cawet, L. Hartmann, J. Muzerolle, R. Gutermuth, K.L. Luhman, J. Stanffer: “Spitzer Observations of The Lambda Orionis Cluster”.
5. Ze strony internetowej: Atacama Large Millimeter/submillimeter Array.