ŻÓŁTE KARŁY WCZESNEGO TYPU WIDMOWEGO G

       …czyli o mniej znanych siostrach Słońca

18 Scorpii

Gwiazda o parametrach fizyko- chemicznych bardzo zbliżonych do Słońca. Zalicza się do typu widmowego G2Va. Jest oddalona od Ziemi o względnie niewielką odległość ok. 45 l.ś. Jej jasność wizualna to 5,5^m. Temperatura powierzchni gwiazdy 18 Scorpii osiąga wartość 5813 K (+/- 21K) – dla porównania: temperatura na powierzchni naszej Dziennej Gwiazdy jest zbliżona i wynosi 5778 K.  Masa 18 Sco jest również bardzo podobna do masy Słońca: ok. 1,02 (+/- 0,03) M_ʘ. Cykl aktywności słonecznej trwa blisko 11 lat. Dla gwiazdy 18 Sco długość cykl szacuje się jako zawartą w przedziale 9- 13 lat. Okres rotacji Słońca wynosi blisko 24,5 dni, a dla 18 Scorpii: 22,7 dni. 18 Sco jest minimalnie starsza niż Słońce i o ok. 5% od niego jaśniejsza.
Z uwagi na dość wysoką jasność wizualną, gwiazdę tą można obserwować w miesiącach wiosenno- letnich, przy użyciu sprzętu o niewielkiej aperturze. Wskaźnik barwy wynosi +0,65 (co odpowiada barwie jasnożółtej).

58 Eridani

Jest to 5,5- magnitudowa gwiazda z jednej z konstelacji Południowego Nieboskłonu, Erydanu. Wykazuje typ widmowy nieznacznie „późniejszy” od Słońca: G2,5V. Wskaźnik barwy to ok. +0,64, niemal identyczny jak w przypadku wyżej wspomnianej 18 Sco . 58 Eri jest położona nieco bliżej Ziemi: zaledwie 43 l.ś. Temperatura powierzchni wynosi 5.826 (+/- 48) K. Masa gwiazdy jest ok. 2% wyższa od masy Słońca. Okres rotacji jest znacznie krótszy niż u 18 Sco oraz Słońca i wynosi blisko 11 dni. Wynika z tego, że 58 Eridani posiada zbliżone parametry widmowe, ale pod względem czasu pełnego obrotu wyróżnia się spośród obu gwiazd: rotuje szybciej od nich. W literaturze naukowej 58 Eridani została określona jako „szybko rotujący młody analog Słońca”. Przyczyną szybszej rotacji jest najprawdopodobniej wiek gwiazdy- 58 Eri jest młodsza od Słońca. Magnetyczny cykl gwiazdowy ma wartość zbliżoną: ok. 12 lat (Słońce ok. 11 lat). Należy jednak zaznaczyć, że jest to wartość uśredniona, a poszczególne wartości cyklu zawierały się w przedziale 9,6- 15,5 lat. Promień 58 Eri stanowi prawie 0,9R_ʘ, a jasność to już tylko 0,84 L_ʘ. Spadek jasności w stosunku do Słońca nie jest przypadkowy i wiąże się z wysoką (blisko 6-krotnie wyższą niż na Słońcu) aktywnością chromosfery. Taka podwyższona aktywność oraz obecność ciemniejszych plam na powierzchni jest typowa dla gwiazd szybko rotujących. Ciemne plamy są również przyczyną zmiennej jasności gwiazdy.
Poniżej tabela z pomiarami długości cyklów magnetycznych 58 Eridani:

HD 38858

Ta 6- magnitudowa typu widmowego G2V jest zlokalizowana w gwiazdozbiorze Oriona, w odległości od Ziemi ok 49,6 l.ś. Posiada stwierdzoną planetę o numerze HD 38858b o masie ok. 30 razy wyższej od masy ziemskiej i okresie obiegu ponad 407 dni.
Gwiazda HD 38858 jest bardzo podobna do naszej Dziennej Gwiazdy. Wskaźnik barwy B-V to ok. +0,64. Nawet magnetyczny cykl gwiazdowy jest zbliżony, wynosi ok 11,8 lat. Zaobserwowano wyraźną zmienność prędkości kątowej gwiazdy, czego przyczyna leży w aktywności gwiazdowej. Istnieje również hipoteza, wg której zmiany prędkości kątowej gwiazdy mają związek z wpływem masywnej planety orbitującej wokół gwiazdy. HD 38858 jest jaśniejsza od Słońca, ale również od wspomnianej wyżej 18 Scorpii.
Temperatura powierzchni gwiazdy to ok. 5.733 (+/- 12) K (T_eff Słońca= 5.778 K). Poniżej znajduje się wykres ukazujący analogię cyklu aktywności słonecznej (szara linia przerwana) i cyklu gwiazdy HD 38858 (zielona linia przerywana). Jeśli jednak poddamy analizie większą ilość cyklów Słonecznych, dostrzeżemy znaczne wahania i zmienność okresu w zakresie: 9- 13 lat.

Eta Coronae Borealis

Jest to niezwykła gwiazda 5,5- magnitudowa, stanowiąca nie tylko gwiezdną „bliźniaczkę” Słońca, ale również interesujący układ potrójny (co najmniej potrójny), łączący dwie gwiazdy typu widmowego G ciągu głównego oraz chłodnego brązowego karła. Dwie główne składowe to gwiazdy G2V,. Choć istnieją doniesienia o typach widmowych odpowiednio: G1V oraz G3V, a także wskaźniku barwy B-V= +0,58. Obie gwiazdy są oddalone od siebie o średnią odległość 0,5’’. Ale odległość ta jest zmienna w cyklu nieco ponad 41,5- letnim i w swym maksimum osiąga wartość ok. 1,0’’. Nie jest to więc obiekt do obserwacji niewielkim sprzętem, ale 6- calowe lustro teleskopu może ukazać przerwę między składowymi w chwili ich maksymalnego oddalenia.

Eta CrB jest oddalona od Ziemi o niewielki dystans: 50 l.ś.
Brązowy karzeł także zalicza się do systemu gwiezdnego Eta CrB i jest z nim powiązany grawitacyjnie. Od głównych składowych dzieli go odległość ok. 195’’ (lub ok. 1000 A.U.). Jego typ widmowy to L8V. Ma masę bliską 0,06 (+/- 0,015) M_ʘ, a jak wiemy nie wystarcza ona do rozpoczęcia syntezy termojądrowej wodoru w hel (typowej dla gwiazd ciągu głównego). Ale w wewnętrznej części może zachodzić synteza deuteru. Temperatura powierzchni trzeciego komponentu to ok. 1.400K.

16 Cygni

Urokliwa i dogodna do obserwacji gwiazda podwójna. Zlokalizowana ok. 70 l.ś. od Ziemi, w konstelacji Łabędzia i dostępna od wiosny do jesieni. Jasność bliska 6m oraz stopień separacji 40’’ umożliwiają obserwacje nawet przy użyciu niewielkiego sprzętu. Składowa pierwotna to żółty karzeł typu widmowego G1,5Vb, jasności wizualnej 5,95^m i o wskaźniku barwy B-V= +0,64. Komponent wtórny to również gwiazda podobna budową do Słońca, choć minimalnie ciemniejsza. Przy typie widmowym G3V wykazuje jasność 6,20^m oraz wskaźnik barwy +0,66. Przy wizualnej ocenie obie gwiazdy są niemal identyczne. Wiadomo, że wokół wtórnej składowej (16 Cyg B) orbituje masywna planeta o silnie ekscentrycznej orbicie. Dzieje się tak głównie, kiedy składowe A i B znajdują się blisko siebie. Prawdopodobnie komponent A wywiera silny wpływ na orbitę planety należącej do gwiazdy 16 Cygni B i deformuje ją. Gdy planeta znajduje się w perycentrum względem swojej gwiazdy macierzystej, jest od niej oddalona o ok. 0,54 A.U (bliżej niż Merkury od Słońca). Gdy osiągnie apocentrum, dystans wzrasta do 2,8 A.U. (odległość od Słońca do przestrzeni między orbitą Marsa i Jowisza). Ekscentryczność orbity wnosi ok. e= 0,69. W odległości ok. 3,2’’ od gwiazdy 16 Cygni A znajduje się bardzo ciemna, 13- magnitudowa chłodna gwiazda późnego typu widmowego M. Masa gwiazdy szacowana jest na 0,4 (+/- 0,15) M_ʘ.
Temperatura powierzchni gwiazdy A wynosi 5770 (+/- 25) K. Jest to wartość bardzo zbliżona do temperatury powierzchni Słońca (5778 K). Gwiazda B nieznacznie odbiega od A: 5776 (+/- 20) K. Pierwsza z gwiazd ma masę ok. 1,05 M_ʘ, a druga 0,99M_ʘ.