KALENDARZ

lis
20
pon.
2023
W 1889 roku urodził się Edwin Hubble
lis 20 całodniowy

Edwin Powell Hubble (ur. 20 listopada 1889 w Marshfield w Missouri, zm. 28 września 1953 w San Marino w Kalifornii) – amerykański astronom, który jako pierwszy udowodnił, że „mgławice spiralne” są odległymi galaktykami znajdującymi się poza Drogą Mleczną. Jemu też przypisuje się odkrycie w 1929 roku zjawiska rozszerzania się Wszechświata, wyrażonego matematycznie w postaci prawa nazwanego jego imieniem.
Znajdujący się od 1990 roku na orbicie Kosmiczny Teleskop Hubble’a (Hubble Space Telescope) otrzymał swą nazwę dla uhonorowania osiągnięć astronoma.

gru
27
śr.
2023
W 1571 roku urodził się Johannes Kepler
gru 27 całodniowy

Johannes Kepler; ur. 27 grudnia 1571 r. w Weil der Stadt, zm. 15 listopada 1630 r. w Ratyzbonie) – wybitny niemiecki matematyk, fizyk i astronom, odkrywca m.in. trzech reguł (prawa Keplera), jakimi rządzą się ruchy planet Układu Słonecznego. Wynalazł lunetę keplerowską. 

Dzięki interwencji Tychona Brahego Kepler otrzymał w 1601 zaszczytne stanowisko cesarskiego matematyka. Brahe pozostawił wszystkie swe prace Keplerowi, gorącemu zwolennikowi heliocentrycznego systemu Kopernika. Kepler sformułował trzy prawa ruchu planet i skłonił Galileusza do ogłoszenia badań potwierdzających teorię Kopernika.

Swoje ostatnie dwa lata życia spędził w Żaganiu (województwo lubuskie) (1628-1630) gdzie pośmiertnie wydano jego dzieło „SEN” – pierwszą książkę fantastyczną na świecie. Prawa Keplera uwzględniają ledwo zauważalne różnice w położeniach planet, wynikające z eliptyczności ich orbit. Różnice te mają jednak zasadnicze znaczenie, dzięki nim właśnie Newton mógł udowodnić, że siły przyciągania maleją wraz z kwadratem odległości. Natomiast II prawo Keplera uważamy za przypadkowe odkrycie ważnej zasady fizycznej a mianowicie zasady zachowania momentu pędu.

Drobne odchylenia od praw Keplera, wynikające z niewielkich oddziaływań grawitacyjnych między samymi planetami, były poddawane szczegółowej analizie, a astronomowie dokładali starań, by te efekty zmierzyć.
Praca Keplera miała wpływ na dalszy rozwój astronomii i matematyki.

sty
8
pon.
2024
W 1942 roku urodził się Stephen Hawking
sty 8 całodniowy

Brytyjski astrofizyk, kosmolog, fizyk teoretyk. Hawking cierpi na stwardnienie zanikowe boczne, którego postęp spowodował paraliż większości ciała.

W ciągu trwającej ponad 40 lat kariery zajmował się głównie czarnymi dziurami i grawitacją kwantową. Opracował wspólnie z Rogerem Penrose’em twierdzenia odnoszące się do istnienia osobliwości w ramach ogólnej teorii względności oraz teoretyczny dowód na to, że czarne dziury powinny emitować promieniowanie, znane dziś jako promieniowanie Hawkinga (lub Bekensteina–Hawkinga).

Profesor matematyki i fizyki teoretycznej na macierzystej uczelni, Uniwersytecie Cambridge (gdzie w latach 1979-2009 obejmował katedrę Lucasa, tak jak kiedyś Newton), w Kalifornijskim Instytucie Technologii w Pasadenie. Członek Royal Society oraz Perimeter Institute for Theoretical Physics (Waterloo, Ontario).

cze
8
sob.
2024
W 1625 roku urodził się Giovanni Cassini
cze 8 całodniowy

Giovanni Domenico Cassini (ur. 8 czerwca 1625 w Perinaldo, zm. 14 września 1712 w Paryżu) – włosko-francuski astronom i matematyk. W latach 1648–1669 pracował w obserwatorium w Panzano. Na Uniwersytecie Bolońskim był profesorem astronomii. Po przeniesieniu się do Francji założył obserwatorium paryskie i został jego dyrektorem. Naturalizowany w 1673, do tego czasu był obywatelem Republiki Genui.

Cassini zajmował się obserwacją i badaniami Układu Słonecznego. Między innymi odkrył cztery księżyce Saturna (Reę, Tetydę, Japeta i Dione). Badał pierścienie Saturna i zaobserwował szereg pustych przerw, największa od jego nazwiska została nazwana przerwą Cassiniego. W roku 1672 wyznaczył dokładnie odległość między Ziemią a Marsem, co pozwoliło po raz pierwszy określić prawdziwe rozmiary Układu Słonecznego. Wprowadził krzywą owal Cassiniego oraz zdefiniował prawa Cassiniego. Pod koniec życia stracił wzrok.

W 1672 został członkiem Royal Society.

Na jego cześć jedną z planetoid nazwano (24101) Cassini, a jego nazwisko występuje też w nazwie misji Cassini-Huygens.

cze
21
pt.
2024
Początek astronomicznego Lata
cze 21 całodniowy

Lato astronomiczne rozpoczyna się w momencie przesilenia letniego i trwa do momentu równonocy jesiennej, co w przybliżeniu oznacza na półkuli północnej okres pomiędzy 21 czerwca a 23 września (czasami daty te wypadają dzień wcześniej lub dzień później, a w roku przestępnym mogą być dodatkowo cofnięte o jeden dzień). Podczas lata astronomicznego dzienna pora dnia jest dłuższa od pory nocnej, jednak z każdą kolejną dobą dnia ubywa, a nocy przybywa – Słońce wschodzi coraz później i góruje na coraz mniejszych wysokościach ponad horyzontem.