KALENDARZ

lut
19
śr.
2025
W 1473 roku urodził się Mikołaj Kopernik
lut 19 całodniowy

Mikołaj Kopernik urodził się 19 lutego 1473 w Toruniu, przy ul. św. Anny (obecnie ul. Kopernika nr 15, choć według niektórych badaczy jak np. Karol Górski istnieje pogląd, że był to dom nr 17), w rodzinie kupca Mikołaja i Barbary pochodzącej z rodziny Watzenrode. 

Autor dzieła De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich)przedstawiającego szczegółowo i w naukowo użytecznej formie heliocentryczną wizję Wszechświata. Wprawdzie koncepcja heliocentryzmu pojawiła się już w starożytnej Grecji (jej twórcą był Arystarch z Samos), to jednak dopiero dzieło Kopernika dokonało przełomu i wywołało jedną z najważniejszych rewolucji naukowych od czasów starożytnych, nazywaną przewrotem kopernikańskim.

W 1626 r. dzieło to wraz z innymi łupami trafiło do Szwecji.

Oprócz tego do osiągnięć naukowych Kopernika można dołączyć sformułowanie prawa Kopernika-Greshama (ekonomia) oraz sformułowanie twierdzenia Kopernika (geometria).

Był renesansowym polihistorem, poza astronomią zajmował się również matematyką, prawem, ekonomią, strategią wojskową[potrzebny przypis], astrologią, był także lekarzem oraz tłumaczem.

cze
21
sob.
2025
Początek astronomicznego Lata
cze 21 całodniowy

Lato astronomiczne rozpoczyna się w momencie przesilenia letniego i trwa do momentu równonocy jesiennej, co w przybliżeniu oznacza na półkuli północnej okres pomiędzy 21 czerwca a 23 września (czasami daty te wypadają dzień wcześniej lub dzień później, a w roku przestępnym mogą być dodatkowo cofnięte o jeden dzień). Podczas lata astronomicznego dzienna pora dnia jest dłuższa od pory nocnej, jednak z każdą kolejną dobą dnia ubywa, a nocy przybywa – Słońce wschodzi coraz później i góruje na coraz mniejszych wysokościach ponad horyzontem.

cze
26
czw.
2025
W 1730 roku urodził się Charles Messier
cze 26 całodniowy

Charles Messier (ur. 26 czerwca 1730 w Badonviller, zm. 12 kwietnia 1817 w Paryżu) – astronom francuski, poszukiwacz komet, pierwszy, który stworzył systematyczny katalog obiektów mgławicowych i gromad gwiazd. W tym czasie nazwą mgławic określano wszystkie rozmyte źródła światła na niebie.

Tworzenie listy obiektów mgławicowych rozpoczął w 1760. W roku 1781 opublikował ostateczną wersję katalogu obiektów niegwiazdowych – „Catalogue des nebuleuses et des amas d’etoiles” (znanego jako Katalog Messiera). Zawierał dane o 103 obiektach, z których Messier osobiście odkrył 64 lub 65. Obejmował liczne mgławice, galaktyki i gromady gwiazd.

W późniejszych wydaniach katalog został uzupełniony przez innych badaczy o dalsze 7 obiektów, które odkrył Messier i jego przyjaciel Pierre Méchain już po opublikowaniu katalogu z 1781 roku. W Katalogu Messiera obiekt oznaczany jest literą M z kolejną liczbą (od 1 do 110).

Pierwszym prawdziwym obiektem odkryciem Messiera był obiekt M 3 – gromada kulista gwiazd w Psach Gończych. Messier odkrył także 13 komet oraz był niezależnym współodkrywcą kolejnych siedmiu.

Co ciekawe, obecnie jest bardziej znany z katalogu obiektów niekometarnych niż z odkrytych przez siebie komet

sie
12
wt.
2025
Maksimum Perseidów
sie 12 całodniowy

 

Nawet „niedzielni” obserwatorzy nieba wiedzą, że co roku spodziewać się można roju meteorów, po którym można oczekiwać nawet 100 zjawisk na godzinę w czasie przyjemnych, ciepłych, lipcowo-sierpniowych nocy. Ich największa wydajność to stosunkowo krótki okres czasu tuż przed połową sierpnia.


RYS HISTORYCZNY
Obserwujemy je już co najmniej prawie 2000 lat, a najstarsze chińskie zapiski o obserwacjach pochodzą z 36 roku naszej ery. Liczne wzmianki pojawiają się w chińskich, japońskich i koreańskich relacjach między ósmym a jedenastym stuleciem ale tylko sporadyczne odniesienia znajdujemy w późniejszych wiekach. Nazywane są „łzami świętego Wawrzyńca” ponieważ 10 sierpnia jest dniem jego męczeńskiej śmierci i datą festiwalu tego świętego we Włoszech. W 1839 roku po raz pierwszy Eduard Heis określił maksymalną ilość meteorów na godzinę (160). Od tej pory, co roku prowadzone są obliczenia ZHR.

Obserwacje i obliczenia poczynione między 1864 i 1866 rokiem przez GV Schiaparelliego pozwoliły wykazać związek między rojem a okresową kometą 109P/Swift-Tuttle, która została odkryta w 1862 roku i było to pierwsze powiązanie roju meteorów z kometą (tuż później Schiaparelli powiązał Leonidy z kometą Tempel–Tuttle). Ostatnie pojawienie się komety 109P/Swift-Tuttle miało miejsce w 1992 roku. Nie było to spektakularne zjawisko ale dawało nadzieję na wysyp meteorów rok później. W sierpniu 1993 roku obserwatorzy z całego świata donosili o 200 do 500 meteorów na godzinę!


RADIANT
Sprawa radiantu Perseidów jest nieco skomplikowana. Główny radiant znajduje się w pobliżu gwiazdy Eta Persei, ale inne radianty wydają się być aktywne w tym samym czasie. Już w 1879 roku W. F. Denning wskazał na istnienie dwóch równoległych rojów z okolic Chi i Gammy Persei. Ten ostatni rój jest jednym z najbardziej aktywnych rojów wtórnych w XX wieku. Jednym z najnowszych przykładów złożoności roju Perseidów są trzy badania przeprowadzone w latach 1969-1971 przez obserwatorów na Krymie. Oprócz głównego radiantu w pobliżu Ety Persei potwierdziły one istnienie radiantów pobliżu Chi i Gamma Persei, jak również drobne „ogniska” pobliżu Alfy i Bety Persei. Te ostatnie są zwykle krótkotrwałe i poruszają się prawie równolegle do głównego radiantu.


KIEDY?
Ziemia na swojej orbicie napotyka pozostałości komety Swift-Tuttle od 17 lipca do 24 sierpnia jednak w najbardziej „zatłoczonym” miejscu znajduje się co roku około 12 sierpnia. Oznacza to, że najwięcej meteorów zobaczymy właśnie w okolicach tej daty, ale mniejsze ilości można złapać przez około dwa tygodnie przed maksimum i niecałe dwa tygodnie po nim. Gwiazdozbiór Perseusza najlepiej widoczny będzie w drugiej połowie nocy. 

 

lut
19
czw.
2026
W 1473 roku urodził się Mikołaj Kopernik
lut 19 całodniowy

Mikołaj Kopernik urodził się 19 lutego 1473 w Toruniu, przy ul. św. Anny (obecnie ul. Kopernika nr 15, choć według niektórych badaczy jak np. Karol Górski istnieje pogląd, że był to dom nr 17), w rodzinie kupca Mikołaja i Barbary pochodzącej z rodziny Watzenrode. 

Autor dzieła De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich)przedstawiającego szczegółowo i w naukowo użytecznej formie heliocentryczną wizję Wszechświata. Wprawdzie koncepcja heliocentryzmu pojawiła się już w starożytnej Grecji (jej twórcą był Arystarch z Samos), to jednak dopiero dzieło Kopernika dokonało przełomu i wywołało jedną z najważniejszych rewolucji naukowych od czasów starożytnych, nazywaną przewrotem kopernikańskim.

W 1626 r. dzieło to wraz z innymi łupami trafiło do Szwecji.

Oprócz tego do osiągnięć naukowych Kopernika można dołączyć sformułowanie prawa Kopernika-Greshama (ekonomia) oraz sformułowanie twierdzenia Kopernika (geometria).

Był renesansowym polihistorem, poza astronomią zajmował się również matematyką, prawem, ekonomią, strategią wojskową[potrzebny przypis], astrologią, był także lekarzem oraz tłumaczem.