Słowniczek pojęć

A

Aberracja chromatyczna
Wada optyczna polegająca na tym, że ogniska różnych długości fal (kolorów)wypadają w różnych płaszczyznach prostopadłych do osi optycznej. Zatem dla każdego koloru obiektyw lub okular ma inną ogniskową. Efektem tego są widoczne na obrazie kolorowe obwódki wokół kontrastowych elementów.
Szerzej – http://astropolis.pl/topic/54793-wady-optyczne/

Aberracja sferyczna
Wada optyczna objawiająca się różnym miejscem ogniskowania światła, w zależności od odległości od osi optycznej, im dalej od osi optycznej (tzn. im są bliżej krawędzi obiektywu) wpadają promienie świetlne, tym bardziej załamują się, co oznacza że ogniskują się przed ogniskiem.
Szerzej – http://astropolis.pl/topic/54793-wady-optyczne/

Achromat
Jest to układ optyczny, składający się z dwóch soczewek (skupiającej i rozpraszającej) wykonanych ze szkła różnych gatunków (szkła flint i kron) połączonych w jeden układ obiektywu. Taki układ koryguje aberrację chromatyczną, lecz tylko dla dwóch zakresów długościach fal (najczęściej dla koloru czerwonego i niebieskiego). Dla innych długości fal, aberracja ta nie jest eliminowana.
W efekcie na uzyskanym obrazie np. gwiazdki z jednej strony ma ona zafarb czerwony, a z drugiej fioletowy. Dlatego też, zaleca się, żeby achromaty były dość ciemne, czyli o małej światłosile, wtedy aberracja chromatyczna nie daje się tak we znaki.

Apertura
Rzeczywista średnica obiektywu. W zależności od typu obiektywu: średnica soczewki, lustra głównego, menisku lub kamery Schmidta.

Aplanat
Układ optyczny stosowany w obiektywach fotograficznych, korygujący większośc wad optycznych: aberrację sferyczną, aberrację chromatyczną, komę i dystorsję). Zbudowany jest z dwu achromatów ustawionych symetrycznie: 4 soczewki w dwóch grupach.

Apochromat
Obiektyw soczewkowy o bardzo wysokiej korekcji aberracji chromatycznej. Podobnie jak achromat, w apochromacie skorygowane są barwy czerwona i niebieska, oraz dodatkowo żółto-zielona, co znacząco zmniejsza jego widmo wtórne nawet o rząd wielkości w porównaniu z klasycznym achromatem. Zarówno achromaty jak i apochromaty obarczone są sporym widmem wtórnym w barwie fioletowej.
W obiektywach APO – czyli Apochromatów, stosuje się specjalne rodzaje szkła, aby zminimalizować aberracje. Najczęściej są to szkła:
ED (Extra Low Dispersion) – charakteryzują się tym, że załamują światło jednakowo – niezależnie od jego barwy (a tym samym długości fali),
Fluoryty – czyli szkła z dodatkiem fluorku wapnia, które są znacznie droższe – lecz pozwalają osiągnąć jeszcze lepszą korekcję od szkieł ED.
„Prawdziwe” obiektywy APO składają się z zwykle z trzech (triplety) lub czterech soczewek (kwadruplety). Lecz producenci często nazywają Apochromatami również układy dwusoczewkowe, w których występuje element ze szkła ED – te dla odróżnienia popularnie nazywa się ED-kami.
Najlepsze z obiektywów Apochromatycznych korygują oprócz aberracji chromatycznej również krzywiznę pola, co jest bardzo istotne w astrofotografii. Takie też jest główne zastosowanie dobrych teleskopów i obiektywów APO, choć również można używać ich do obserwacji wizualnych. Należy pamiętać jednak o tym, że teleskopy APO, są lepsze o rząd wielkości od achromatów nie tylko w korekcji aberracji, ale również często w cenie występuje podobna różnica. Apertury jakie występują w ogólnodostępnych teleskopach APO nie powalają na kolana na pierwszy rzut oka. Zazwyczaj nie przekraczają one 130-150mm w sprzęcie amatorskim. Jednak koszt zakupu takiego teleskopu jest niebagatelny i są to już dziesiątki tysięcy złotych.

Astrograf
Teleskop lub obiektyw służący do fotografowania nieba. Jest to rejestrator zjawisk sfery niebieskiej, składający się z obiektywu/teleskopu i rejestratora (kliszy fotograficznej, matrycy CMOS, detektora CCD), a całość posadzona i prowadzona na dobrym montażu
Szerzej – http://astropolis.pl/topic/54751-astrograf/

Astronomia
Dziedzina nauki zajmująca się badaniem wszelkich obiektów i zjawisk znajdujących się poza Ziemią. Nazwa astronomii wywodzi się z jęz. greckiego (od wyrazu astron (gwiazda) i nomos (prawo)).
Jest nauką o ciałach niebieskich, ich budowie, ruchach, pochodzeniu, ewolucji. Zajmuje się również materią i energią rozproszoną w przestrzeni kosmicznej. Zajmuje się także Wszechświatem, jako całością.

Astygmatyzm
Wada optyczna układu optycznego polegająca na tym, że promienie padające w dwóch prostopadłych płaszczyznach skupiają się w różnych miejscach. Tak jakby soczewka miała inną ogniskową w pionie i w poziomie.
Szerzej – http://astropolis.pl/topic/54793-wady-optyczne/

AU (ang. astronomical unit)
Jednostka astronomiczna – w przybliżeniu jest równa średniej odległości Ziemi od Słońca, czyli 149 597 871 km.
Obecnie, obowiązująca definicja AU jest równie skomplikowana jak definicja sekundy

B

Barlow (soczewka Barlowa albo okular Barlowa)
Soczewka rozpraszająca umieszczana w wyciągu teleskopu przed właściwym okularem. Daje efekt wydłużenia ogniskowej obiektywu, co dla obserwacji wizualnych daje efekt równoważny użyciu okularu o krótszej ogniskowej. Mówiąc po ludzku – większe powiększenie. Najczęściej spotykane krotności soczewki Barlowa: 2x, 3x, 1,5x.
Szerzej – http://astropolis.pl/topic/54829-barlow-soczewka-barlowa/

Bias
Ujęcia zrobione na takim samym ISO, i w takiej samej temperaturze jak LIGHT FRAMES, ale na tak krótkim czasie naświetlania na jaki pozwala aparat (1/4000s w przypadku Canona 350D), z założonym na teleskop przednim deklem. Wykonywane w celu użycia w trakcie dalszej obróbki materiału
Oczywiście jeśli sprzęt na to pozwala biasy (nazywane też zerami) należy zrobić z zerowym czasem naświetlania.
Biasy należy odejmować od każdej innej klatki wykonywanej danym sprzętem (Dark_Frame, Flat_Frame, light frame). Za pomocą biasów usuwamy zliczenia sztucznie umieszczone w każdym pikselu, jeszcze przed rozpoczęciem ekspozycji. Wstawiane one są, aby elektronika kamery nie musiała radzić sobie z ujemnymi zliczeniami podczas odczytu matrycy.

Bokeh
Z japońskiego oznaczający rozmycie tła, w fotografii sposób oddania nieostrości obiektów znajdujacych się poza głębią ostrości. dzięki temu obiekty pierwszego planu są ładnie wyeksponowane, a tło nie absorbuje uwagi swoimi szczegółami.
Szerzej – http://astropolis.pl/topic/54793-wady-optyczne/

C

Cassegrain
Rodzaj teleskopu zwierciadlanego. Składa się z dwóch zwierciadeł, których osie optyczne leżą na jednej prostej.
Szerzej – http://astropolis.pl/topic/54771-teleskop-cassegraina/

CCD (en. Charge Coupled Device)
Matryca złożona z wielu elementów światłoczułych, które pod wpływem padających na nią fotonów wytwarzają ładunki elektryczne, a te po wzmocnieniu przekształcane są na obraz. Fotony uderzają w matryce i powodują lokalne 'dziury elektronowe’, które zbierane są w studni potencjału – pikselu. Po zakończeniu ekspozycji następuje odczyt: zczytywane są kolejno piksele z pierwszej kolumny, następnie przesuwane są wszystkie kolumny o jedną pozycję, tak żeby kolumna druga była już na miejscu pierwszej itd.
Szerzej – http://astropolis.pl/topic/54830-matryca-ccd/

CMOS (en. Complementary Metal Oxide Semiconductor)
Technologia wytwarzania układów scalonych, w aparatach cyfrowych i kamerach oznacza przetwornik optoelektryczny złożony z wielu elementów światłoczułych, które pod wpływem padających na nią fotonów wytwarzają ładunki elektryczne, a te po wzmocnieniu przekształcane są na obraz.
Szerzej – http://astropolis.pl/topic/54830-matryca-ccd/

D

Dark Frames
Darks/darki – Ujęcia wykonane na takim samym ISO, czasie naświetlania i temperaturze jak LIGHT FRAMES, ale z założonym na teleskop przednim deklem. Wykonywane w celu użycia przy dalszej obróbce materiału (usunięcia szumów matrycy itp)
Jeśli program używany do obróbki zdjęć sobie z tym poradzi, to w przypadku kiedy Light frame są krótsze, warto zrobić darki o czasach rzędu ~300 sekund, które dadzą lepszą statystykę do zrobienia Master Darka (uśrednionej ekspozycji z wszystkich pozostałych).

Deklinacja
Jedna ze współrzędnych określających położenie ciała w obydwu układach równikowych: równonocnym i godzinnym. Jest to kąt pomiędzy kierunkiem poprowadzonym od obserwatora do obiektu a płaszczyzną równika niebieskiego. Obiekty położone na północnej półkuli nieba mają deklinację dodatnią (od 0° do 90°), a na południowej ujemną (od 0° do -90°).

Diafragma
W okularach jest to fizyczne zmniejszenie otworu przelotu światła okularu w postaci cieńkiego, metalowego krążka z otworem centralnym. W większości okularów (Plössl, Ortoskop itp. bez wbudowanego barlowa) umiejscowiona jest przed pierwszą soczewką okularu (od strony obiektywu). W Lantanach, ED itp. okularach może znajdować się w jego wnętrzu. Stosowana jest do ograniczenia pola widzenia, a także, przez przysłonięcie najgorszej części optyki, do redukcji widocznych wad optycznych. Patrząc przez okular diafragma widoczna jest w postaci czarnego krążka otaczającego pole obrazu.
W tubusie teleskopu – diafragmy (bafle) rozmieszczone odpowiednio wewnątrz tuby ograniczają odbicia wewnętrzne, wpływając na poprawę kontrastu
W obiektywach fotograficznych – regulowana przysłona składająca się z metalowych listków, tak ukształtowanych, żeby krawędź otworu przelotu, jak najbardziej przypominała okrąg – głównie reguluje średnicę czynną obiektywu, a przez to zmieniając światłosiłę wpływa na zakres głębi ostrości.
Droga Mleczna
To po prostu nasza Galaktyka, w której znajduje się Układ Słoneczny a więc planeta Ziemia , na której wszyscy mieszkamy Droga Mleczna jest Galaktyką spiralną, średnicy ok. 100 tys. ly, zawierającą od 200 do 400 mld gwiazd. Wygląda jak rozmyta smuga przecinająca całe nocne niebo, ponieważ widzimy ją od wewnątrz. Centrum Galaktyki znajduje się w gwiazdozbiorze Strzelca w odległości ok 29 tys.ly. Nie jest widoczne, ponieważ przesłania je chmura pyłu. Słońce okrąża Centrum Galaktyki raz na 200 mln lat z prędkością 220 km/s. W centrum Galaktyki podobno znajduje się super masywna czarna dziura znana jako Sagittarius A.

DSLR (Digital Single Lens Reflex Camera)
Rodzaj lustrzanki jednoobiektywowej, w której rolę materiału światłoczułego spełnia matryca światłoczuła; w zależności od rozwiązania jest to matryca CCD lub matryca CMOS.

Dwucalica złośliwa
Paskudna choroba, nękająca przeważającą część astromiłośników, objawia się niedającym spać, nieustannym myśleniem o kupieniu większego teleskopu od tego, który się aktualnie posiada, najczęściej o aperturze właśnie o 2 cale większej.
Metody leczenia, są bardzo trudne i niestety bardzo kosztowne, jedyną znaną metodą jest po prostu kupienie od razu sprzętu docelowego.
Niestety nie sprawdza się to we wszystkich przypadkach, bo regularnie producenci sprzętu oferując coraz nowsze i lepsze konstrukcje, regularnie powodując sezonowe nawroty choroby.
Co ciekawe, zmiana teleskopu o zwierciadle 200mm na taki z lustrem 250mm, zwiększy nasz zasięg jedynie o około 0,5 mag. Rożnica w cenie wynosi zaś około 1000zl.
Istnieje również odmiana Dwucalicy złośliwej (występujaca często równolegle z Dwucalicą złośliwą klasyczną u tego samego obserwatora) polegająca na niemożliwym do opanowania, nieustannym rozważaniu wymiany posiadanych okularów i akcesoriów w standardzie 1,25″ na standard 2″. Nieszczęśliwie dla naszego portfela jest to choroba która częściej zwycięża, ponieważ wymianę jednego okularu łatwiej zatuszować przed współdomownikami niż wymianę teleskopu… Jednak jak podliczyć koszty wymiany całego zestawu szkła, często okazuje się, że łączny koszt operacji przekroczył dwu, trzykrotnie koszt samego teleskopu.

Dystorsja
Zniekształcenie geometryczne obrazu zwłaszcza na krawędziach, brzegu pola widzenia, spowodowane jest to przez niedoskonałości szlifowania optyki obiektywu lub okularu, im dalej od osi optycznej tym większe prawdopodobieństwo występowania niedokładności wykonania elementów optycznych.
Szerzej – http://astropolis.pl/topic/54793-wady-optyczne/

E

ER (EYE RELIEF)
W języku polskim wstępują różne pokraczne nazwy jak np.długie oko. Jest to odległość od soczewki ocznej okularu, w jakiej trzeba trzymać źrenicę oka, aby widzieć całe, niewinietujące pole widzenia okularu. Komfortowe ER zawiera się w granicach 15-20mm. Okulary z takim ER często określane są mianem LER (Long Eye Relief).

Erfle
To pierwszy okular szerokokątny o pochodzeniu militarnym z czasów I Wojny Światowej o polu widzenia dochodzącym do 80*, na ten czas bardzo nowatorska konstrukcja znacznie polepszająca parametry taktyczne ówczesnych, optycznych przyrządów wojskowych. Obecnie występuje wielu modyfikacjach i odmianach jako konstrukcja 5 i 6 soczewkowa. Przykładowo Okulary Swan to też współczesne modyfikacje Erfla. Ma dobrze skorygowaną aberrację sferyczną i chromatyczna ale astygmatyzm i dystorsja szczególnie na brzegu pola daje im się mocno we znaki. Te współczesne okularki z polami rzedu 65-75* dobrze współpracują z mało światłosilnymi teleskopami od F/8 do f/15, do jasnych za bardzo się nie nadają właśnie ze względu na spory własny astygmatyzm silnie objawiający sie w mocno zbieżnej wiązce z jasnego teleskopu. Przykładowo Erfle mają astygmatyzm własny około 10x większy od Naglerów. Wysoka jakość wykonania, warstwy MC, przyzwoity ER na poziomie ok. 0,8 wartości ogniskowej danego okularu. Wartość to ok. 3 Plossli. Interesujące są tylko te długoogniskowe w 2″ oprawach. Mniejsze wady niż w Kellnerach, dobry kontrast. – KOMFORTOWY OKULAR DŁUGOOGNISKOWY DO DS. NIE POZBAWIONY WAD POLA ALE DOBRZE SPRAWDZA SIĘ DO PRZEGLĄDÓW NIEBA.

F

Filtr
To urządzenie optyczne przepuszczające przez siebie tylko wybrane pasma promieniowania elektro-magnetycznego.
Szerzej – http://astropolis.pl/topic/54836-filtry/

Flat
Ujęcie wykonane na równomiernie oświetlonym obiekcie, takim jak LIGHT BOX, lub na niebie (sky flat) zaraz po zachodzie słońca lub niedługo przed wschodem. Poprawnie wykonany flat powinien być przede wszystkim nie prześwietlony (!), jeśli mamy taką możliwość to warto jest podejrzeć liczbę zliczeń w pikselach i robić takie czasy naświetlania, aby liczba ta nie przekraczała w znaczący sposów połowy maksymalnej wartości, wtedy kamera działa najbardziej liniowo. W przypadku, gdy robimy sky flaty teleskop należy skierować w przeciwną stronę niż słońce, aby na ekspozycji było jak najmniej gradientów (oczywiście nie można też skierować teleskopu tuż nad horyzont). Dobrym nawykiem jest tez po każdym flacie przesunięcie odrobinę teleskopu, w ten sposób usuniemy gwiazdy, które mogłyby się już zarejestrować (nawet jeśli ich jeszcze nie widać…). Uśrednianie flatów warto jest wykonać nie klasyczną średnią, lecz medianą, jest to kolejny sposób na usunięcie potencjalnych gwiazdek…
Flaty są używane w późniejszej obróbce materiału do korygowania winietowania (czyli zaciemnienia obrazu blisko krawędzi pola kadru) obrazu teleskopu / obiektywu, oraz do korygowania nierówności czułości kamery, czy też w końcu kurzu znajdującego sie na matrycy. Powinny być wykonane na najniższym ustawieniu ISO, na jakie pozwala kamera. Dekiel przedni zdjęty.

Folia Baadera
To całkowicie bezpieczny (pod warunkiem odpowiedniego oprawienia i użytkowania) i najtańszy filtr obiektywowy do obserwacji Słońca.
Są dwa rodzaje folii Baadera:
ND5 – do obserwacji wizualnych
ND3,8 – do astrofotografii, nie nadaje się do obserwacji wizualnych!
Folia ND5 powinna mieć teoretyczne tłumienie (osłabienie światła) 10exp5 = 100 000 razy.
Folia ND3,8 10exp3,8 = ok. 6 310 razy, czyli przepuszcza około 15 razy więcej światła.

Fotometria
Fotometria jest działem astronomii obserwacyjnej zajmującym się mierzeniem jasności obserwowanych obiektów.
Szerzej – http://astropolis.pl/topic/54752-fotometria-wyznaczanie-zasiegu-gwiazd-na-zdjeciach/

FOV – Pole widzenia
Field Of View – pole widzenia, czyli jaki obszar nieba obejmie okular, kamera, czy aparat fotograficzny w teleskopie/obiektywie. Wartośc ta wyrażana jest w stopniach łuku; w stopniach, minutach, czy sekundach kątowych.
Szerzej – http://astropolis.pl/topic/54837-pole-widzenia-fov/

G

Galaktyka
Duży, grawitacyjnie związany układ gwiazd, pyłu i gazu międzygwiazdowego oraz niewidocznej ciemnej materii. Typowa galaktyka zawiera od 107 do 1012 gwiazd orbitujących wokół wspólnego środka masy.
Oprócz pojedynczych gwiazd, galaktyki zawierają dużą liczbę układów gwiazd oraz różnego rodzaju mgławice. Większość galaktyk ma rozmiary od kilku tysięcy do kilkuset tysięcy lat świetlnych. Odległości między galaktykami sięgają milionów lat świetlnych. Szacuje się, że w widzialnym Wszechświecie istnieje 350 miliardów dużych galaktyk oraz 3,5 biliona galaktyk karłowatych. Wszystkie te galaktyki tworzą 25 miliardów grup galaktyk zawartych w 10 milionach supergromad galaktyk.
Galaktyka, wewnątrz której znajduje się Układ Słoneczny, to Droga Mleczna. Najdalsza znana obecnie galaktyka (o potwierdzonej odległości) to GN-z11.
Galaktyki w Katalogu Messiera:
M31, M32, M33, M49, M51, M58, M59, M60, M61, M63, M64, M65, M66, M74, M77, M81, M82, M83, M84, M85, M86, M87, M88, M89, M90, M91, M94, M95, M96, M98, M99, M100, M101, M102, M104, M105, M106, M108, M109, M110

GoTo
Jest to system do automatycznego pozycjonowania teleskopu na wskazanym obiekcie niebieskim. Składa się ze sterownika i silników, które sterują położeniem teleskopu oraz bazy obiektów, które użytkownik może wybrać. Po wybraniu obiektu, teleskop automatycznie skieruje się na wybrany cel.

Gromada kulista
Jest to zbiór gwiazd powiązanych ze sobą grawitacyjnie. Najjaśniejszą gromadą kulistą (i pierwszą odkrytą) jest ω Centauri, czyli M22 – widoczna gołym okiem (4m) w Strzelcu. Na gromady kuliste składa się od tysięcy do nawet milionów gwiazd, jest to jednak trudne do określenia ze względu na brak wyraźnych rozgraniczeń pomiędzy gwiazdami należącymi do gromady, a tymi już nie należącymi. Obserwacje astronomiczne gromad kulistych są niezwykle trudne, ponieważ koncentracja gwiazd w centrum gromady może być 100 razy większa od średniego zagęszczenia gwiazd (trudno jest wykonac fotometrię gwiazd, bo są bardzo blisko siebie). Za pomocą diagramu Hertzsprunga-Russella można wyznaczać ich moduł odległości, w niektórych gromadach odkryto gwiazdy zmienne RR Lyrae co dało kolejną możliwość wyznaczenia ich odległości.
Lista gromad kulistych katalogu Messiera
M2 M3 M4 M5 M9 M10 M12 M13 M14 M15 M19 M22 M28 M30 M53 M54 M55 M56 M62 M68 M69 M70 M71 M72 M75 M79 M80 M92 M107

Gromada otwarta
Jest to zbiór gwiazd I populacji (młodych gwiazd) związanych ze sobą ewolucyjnie. Położone są blisko równika galaktycznego oraz mają słabą koncentrację centralną (w odróżnieniu od gromad kulistych). Liczba gwiazd w takiej gromadzie jest bardzo różna: od kilkudziesięciu do kilkuset. Najpopularniejsze gromady otwarte to Plejady – czyli M45, h i χ Persei – tzw. hichotki.
Gromady otwarte pełnią bardzo ważną funkcję przy wyznaczaniu skal odległości we Wszechświecie: za pomocą diagramu H-R można wyznaczyć ich moduł odległości m – M, a z tego odległość do gromady. Dzięki obserwacjom gromad otwartych zostało obserwacyjnie potwierdzone istnienie ekstynkcji międzygwiazdowej.
Lista gromad otwartych Katalogu Messiera
M6 M7 M11 M18 M21 M23 M25 M26 M29 M34 M35 M36 M37 M38 M39 M41 M44 M45 M46 M47 M48 M50 M52 M67 M93 M103

Gwiazdozbiór (konstelacja)
Grupa gwiazd zajmujących określony obszar sfery niebieskiej. Z czasem gwiazdy te połączono w symboliczne kształty i nadano im nazwę pochodzącą z mitologii (np. gwiazdozbiór Centaura, Cefeusza itp). Gwiazdy tworzące gwiazdozbiór nie są ze sobą zazwyczaj fizycznie związane, a ich bliskie położenie na niebie jest wywołane geometrycznym efektem rzutowania ich położeń na sferę niebieską.
Szerzej – http://astropolis.pl/topic/54838-gwiazdozbiory/

Gwiazda zmienna
Gwiazda wykazująca zmienną w czasie obserwowaną jasność
Typy Gwiazd zmiennych:
zmienne zaćmieniowe – są to układy podwójne lub wielokrotne, których płaszczyzna orbity jest tak zorientowana do kierunku obserwacji, że każdy ze składników jest całkowicie lub częściowo zasłaniany przez inny składnik podczas każdego okresu orbitalnego. Prowadzi to do okresowych spadków jasności układu.
zmienne fizycznie – zmiany jasności (a także barwy i typu widmowego) wynikają z procesów fizycznych zachodzących w gwieździe. W tej grupie wyróżniamy m.in. cefeidy, RR Lyr, δ Scu i wiele innych…

H

Huygens
Bardzo tani okular, często dawany w zestawie do najtańszych teleskopów. Charakteryzuje się małym polem widzenia. Często wykonany w bardzo kiepski sposób. Najtańszy okular ma być najtańszy i nic więcej, więc producenci robią je w plastiku i po najmniejszej linii oporu. Nigdy nie widziałem tego typu okularu z powłokami MC i w przyzwoitej metalowej obudowie. Wbicie go w tuleje typu „najtańszy plastik” bardzo często skutkuje tym, że okulary te są źle skolimowane co jeszcze bardziej pogarsza dawany przez nie obraz. Najczęściej występują w obudowie 0.96”. Ich ER oscyluje w okolicach ok 0,5 ich ogniskowej a najczęściej spotykane ogniskowe to 10 i 20mm.

Helioskop
Przyrząd do wizualnych obserwacji Słońca, najczęściej ekran ustawiony za okularem teleskopu, na który rzutowany jest obraz tarczy słonecznej.

I

IC
Index Catalogue, uzupełnienie do katalogu NGC, zawierające mgławice, gromady gwiazd oraz galaktyki. Wydany w 1895 i 1908 roku. Katalog IC zawiera 5386 obiektów.

Iridium
System 66 sztucznych satelitów telekomunikacyjnych rozmieszczonych na sześciu orbitach okołoziemskich na wysokości 780 km. Dzięki zastosowanym w ich budowie trzem antenom, które prawie bez strat odbijają promienie słoneczne, satelita Iridium podczas przelotu może utworzyć na niebie silny błysk (flarę) o jasności nawet do –8m. Błyski o takiej jasności mogą być widoczne nawet w dzień. Flara Iridium jest jednym ze zjawisk na nocnym niebie, trwającym jednak bardzo krótko (kilka sekund).

J

Jasność
Jasność obiektów nieba (wielkość gwiazdowa) wyrażana w magnitudo do jej określania służy skala jasności.
Rodzaje jasności (wielkości gwiazdowych):
jasność widoma (wizualna)- wyrażona w magnitudo obserwowana wielkość gwiazdowa ciała niebieskiego mierzona w świetle odbieranym przez ludzkie oko na powierzchni Ziemii.
jasność absolutna – wyrażona w magnitudo obserwowana wielkość gwiazdowa jest to jasność gwiazdy widzianej z odległości 10 parseków
jasność powierzchniowa – wyrażona w magnitudo obserwowana wielkość gwiazdowa która określa moc promieniowania danej powierzchni obiektu, np. minuty kątowej do kwadratu). Jest stosowana przy określaniu jasności obiektów rozmytych; np. magławic, galaktyk, gromad gwiazd, komet
jasność bolometryczna – jasność obiektu w całym widmie, czyli scałkowany rozkład funkcji jasności od długości fali.
Skala jasności jest skalą logarytmiczną, oznacza to, że różnica 1 mag oznacza różnicę jasności równą pierwiastkowi piątego stopnia ze 100, czyli ok. 2,5.

Jednostka Astronomiczna
Patrz -> AU

K

Katalog Messiera
Został stworzony w latach 1758 – 1782 przez francuskiego astronoma Charlesa Messiera. Zawiera on najjaśniejsze i największe obiekty DS Nieba północnego oraz fragmentu nieba południowego widocznego z naszych szerokości geograficznych.
28 sierpnia 1758 roku Charles Messier szukając komety Halleya znalazł małą mgiełkę w Gwiazdozbiorze Byka (Nie był jednak jej odkrywcą. M1 odkrył już w 1731 John Bevis). Obserwował ją przez parę dni, by zarejestrować jej ruch, jednak kometa się nie poruszała. Ostatecznie Charles Messier 12 września 1758 roku skatalogował tą chmurkę jako M1, co było pierwszym krokiem w tworzeniu katalogu, który miał uchronić astronomów od mylenia komet z obiektami tego typu.
Szerzej – https://astrofan.pl/messier-i-jego-obserwacje-glebokiego-nieba/

Kellner
Tani okular, często upychany w kicie do tanich teleskopów. Charakteryzuje się niewielkim polem i niekontrastowym obrazem. Często wykonany w bardzo podły sposób choć bywają z powłokami MC i w przyzwoitej metalowej obudowie. Najczęściej występują w obudowie 1.25” ale zetknąłem się z nimi w obudowach 0.96 i 2” . Ich ER oscyluje w okolicach ok 5mm , a najczęściej spotykane ogniskowe to 10 i 20mm. – ODRADZAM, NIEMNIEJ W CHWILACH KOMPLETNEGO BRAKU GOTÓWKI MOŻNA WALCZYĆ NIM Z DS.

Kolimacja
Działanie, które ma na celu odpowiednie ustawienie luster, soczewek lub innych elementów optycznych względem osi optycznej przyrządu oraz względem siebie, a tym samym uzyskanie optymalnej jakości obrazów. W optyce kolimacji dokonuje się za pomocą specjalnego przyrządu optycznego, zwanego kolimatorem.

Koma
Wada optyczna charakteryzująca się tym, że światło wpadające do obiektywu/teleskopu z dala od jego osi optycznej jest zniekształcone i w efekcie otrzymywany obraz na skraju pola widzenia, zamiast punktowego, ma kształt zbliżony do przecinka, trójkąta, komety.
Szerzej – http://astropolis.pl/topic/54793-wady-optyczne/

L

Lantan (Okular Lantanowy)
Okular, w którym zastosowano przynajmniej jedną soczewkę ze szkła z domieszką lantanu, który doskonale redukuje powstawanie widma wtórnego i aberracji chromatycznej. Produkowany jest o ogniskowych od 2 do 50mm. Wartość odstępu źrenicy wynosi komfortowe 20mm, ważny parametr dla tych którzy noszą okulary. Polecany jest do obserwacji Księżyca, gromad gwiazd, jego krótkoogniskowe modele znajdują zastosowanie do obserwacji planetarnych. Charakteryzuje się bardzo dobrą jakością obrazu. Najpopularniejszym producentem okularów lantanowych jest obecnie Vixen.

Libracja
Termin ten określa pewien rodzaj ruchów globu księżycowego, oglądanych z Ziemi, a objawiających się drobnymi okresowymi przemieszczeniami szczegółów widocznych na tarczy Księżyca względem jej środka i brzegu. Librację Księżyca odkrył Galileusz w 1637 roku; niemal jednocześnie badał ją także Heweliusz.

LP (Light Pollution)
Jest to zanieczyszczenie światłem nocnego nieba, rozświetlone miasta, budynki, drogi i ulice przez lampy i latarnie mają bezpośredni wpływ na zasięg gwiazdowy poprzez zmniejszenie kontrastu pomiędzy tłem a obiektami nieba: gwiazdami, deesami, planetami, itp. Poza tym fotografie takich obiektów mają taki pomarańczowy zafarb patrz=> Widmo sodówek
Istnieją organizacje i stowarzyszenia, które próbują działać na rzecz zmniejszenia zaświetlenia nieba.

Ly (Light Year, Rok Świetlny)

Jest to miara odległości stosowana w astronomii i jest to odległość jaką pokonuje światło w próżni w ciągu jednego roku.

1 ly = 9,5605·1015 [m] (ok. 9 500 miliardów km)
1 ly = 63240 AU
1 kly = 1000 ly
1 pc = 3,2616 ly = 206265 AU

Różne fakty:
Odległość Ziemia-Księżyc światło pokonuje w ok. 1,3 s, powodowało to wyraźnie odczuwalne opóźnienia komunikacji podczas misji załogowych Apollo.
Około 8 minut i 20 sekund zajmuje światłu podróż ze Słońca do Ziemi (jesteśmy w odległości około 8,3 minuty świetlnej od Słońca).
Średnica Układu Słonecznego wynosi 11 godzin świetlnych.
Odległość sondy kosmicznej Voyager 1 wynosi 14,5 godziny świetlnej od Ziemi. Stan na wrzesień 2007.
Najbliższa znana gwiazda, oprócz Słońca, Proxima Centauri jest położona w odległości 4,22 lat świetlnych od Układu Słonecznego.
Średnica Drogi Mlecznej wynosi w przybliżeniu 100 000 lat świetlnych.

M

Magnitudo
Jednostka wielkości gwiazdowej, stosowana do określenia jasności gwiazd i innych ciał niebieskich. Najczęściej stosowane zapisy jednostki magnitudo to mag oraz xm. Ze względów historycznych najjaśniejsze gwiazdy na nocnym niebie mają jasność około 0 mag, a najciemniejsze widoczne gołym okiem 6 mag. Gdy weszły do użytku systemy fotometryczne trzeba było wprowadzić gwiazdy porównania do których można by odnosić swoje obserwacje. Początkowo taką gwiazdą była Polaris (gwiazda polarna), jednak okazało się że jest to gwiazda zmienna.
Do określenia jasności gwiazdy stosuje się wzór Pogsona:
m1 – m2 = -2.512·log(L1/L2)
gdzie:
m – jasości gwiazdy mierzonej i gwiazdy porównania L – strumień fotonów docierających do detektora log – jest logarytmem o podstawie 10
wzór Pogsona często można też spotkać w postaci:
m = -2.5 · log(L) + const.

Mgławica planetarna
Jest to pozostałość po wybuchu gwiazdy o małej masie, podobnej do naszego Słońca – gwiazda po wyewoluowaniu, w wybuchu, odrzuciła swoją otoczkę. Mgławice planetarne zawdzięczają swoją nazwę tylko i wyłącznie faktowi, że na początku swojej ewolucji, z wyglądu przypominają tarczki planet. Prędkość ekspansji otoczki daje się mierzyć w obserwacjach spektroskopowych.
W widmach mgławic planetarnych dominują emisyjne linie tlenu O-III, linie wodoru serii Balmera, azotu i inne.
Największa znana mgławica planetarna to NGC7239 w gwiazdozbiorze Wodnika, ma średnicę ok. 800″.
Mgławice planetarne w Katalogu Messiera:
M27 M57 M76 M97

Montaż
Mechanizm, na którym spoczywa teleskop, powinien być wyposażony w stabilne i precyzyjne prowadzenie (automatyczne, bądź ręczne) umożliwiające wygodne obserwacje obiektów nieba. Bardziej zaawansowane montaże służą do astrofotografii i stanowią w zasadzie najważniejszą część astrografu.
Szerzej – http://astropolis.pl/forum/253-montaze/

N

NGC
New General Catalogue – Nowy Katalog Ogólny, katalog został przygotowany przez duńskiego astronoma Johana Ludwiga E. Dreyera (1852 – 1926), który opublikował go w roku 1888, próbując połączyć wiele istniejących wówczas katalogów. Dreyer opublikował Nowy katalog ogólny mgławic i gromad gwiazdowych, będący katalogiem sir Johana Herschela, zrewidowanym, poprawionym i rozszerzonym w pismach wydawanych przez Królewskie Towarzystwo Astronomiczne.

Newton (Teleskop Newtona)
Teleskop zwierciadlany, wynaleziony przez Izaaka Newtona. Składa się z paraboloidalnego (lub rzadziej sferycznego) głównego zwierciadła wklęsłego i płaskiego, ustawionego pod kątem lustra wtórnego. Zwierciadło płaskie wyprowadza poza tubus wiązkę światła odbitego od zwierciadła głównego. Pierwszy teleskop Newtona został ukończony w 1668 roku i jest pierwszym znanym działającym teleskopem reflektorowym (zwierciadlanym).
Szerzej – http://astropolis.pl/topic/54770-reflektor-teleskop-newtona/

O

Obiekty głębokiego nieba
Również DSO – ang. Deep sky object) jest to termin często używany w amatorskiej astronomii do określenia obiektów znajdujących się poza Układem Słonecznym. Poza kilkoma wyjątkami, jak przykładowo M31, obiekty te nie są widoczne gołym okiem. Jaśniejsze mogą być obserwowane przy użyciu mniejszych teleskopów i lornetek. Mogą być także fotografowane przez małe teleskopy z wydłużonym czasem naświetlania (jest do tego jednak konieczny wystarczająco dobry montaż). Do efektownych obserwacji wizualnych potrzebujemy teleskopu o dużej aperturze.
Obiekty tego typu są katalogowane przez Katalog Messiera (110 pozycji) oraz o wiele obszerniejszy katalog NGC (ang. New General Catalogue), który zawiera prawie 8000 pozycji. Ciekawostką są maratony Messiera czyli próba obserwacji wszystkich obiektów z tego katalogu w ciągu jednej nocy.

Obiektyw
Układ optyczny soczewek, lub luster, który zbierając wpadające do niego światło, rzutuje je na płaszczyznę rejestratora obrazu; film fotograficzny, matrycę CCD , CMOS , lub płaszczyznę diafragmy okularu.
Szerzej – http://astropolis.pl/topic/54847-obiektywy/

Ogniskowa
Odległość optyczna pomiędzy ogniskiem obiektywu a punktem głównym obiektywu. Punkt główny w prostych obiektywach znajduje się na środku głównego elementu skupiającego czyli soczewki lub lustra. Zatem w uproszczeniu ogniskowa to odległość między lustrem lub soczewką a miejscem gdzie powstaje z nich obraz.
Od ogniskowej zależy skala obrazu w ognisku. Im dłuższa ogniskowa tym większa skala obrazu. Ma to bezpośrednie zastosowanie w fotografii. Dłuższe ogniskowe powodują, że obiekty na fotografiach są większe. Zależność pola widzenia od ogniskowej przedstawia się następująco:
Pole[stopnie] = 57,3 * szerokość detektora [mm] / ogniskowa [mm]
W przypadku obserwacji wizualnych od ogniskowej teleskopu i ogniskowej użytego okularu zależy otrzymane powiększenie obrazu. Okulary o krótkiej ogniskowej (3mm do 10mm) są stosowane do osiągania dużych powiększeń w celu obserwacji planet, gromad kulistych oraz małych powierzchniowo obiektów rozmytych (mgławich, galaktyk i komet). Częściej jednak do obserwacji komet i obiektów głębokiego nieba stosowane są okulary o dłuższych ogniskowych (10mm do 30mm, czasem nawet więcej) dające mniejsze powiększenie.
Aby obliczyć powiększenie jakie da nam okular o danej ogniskowej w naszym teleskopie możemy skorzystać ze wzoru:
powiększenie = ogniskowa teleskopu / ogniskowa okularu.

Okular
Układ optyczny soczewek, który powiększa i kieruje, obraz uzyskany przez teleskop lub obiektyw lornetki, do źrenicy oka obserwatora.
Szerzej – http://astropolis.pl/forum/254-okulary/

P

Parafokalność
Jest to zdolność utrzymywania stałej odległości płaszczyzny ostrości przy zmianie ogniskowej okularów, lub okulara; w przypadku zooma (okulara o zmiennej ogniskowej)
Okulary parafokalne, są to takie okulary, w których nie trzeba ponownie ustawiać ostrości, po zamianie w wyciągu teleskopu.

Parsek [skrót pc]
Jednostka odległości używana w astronomii.
1 parsek to odległość, z jakiej 1 AU jest widoczna jako łuk o długości 1 sek. kątowej.
1 pc = 3.2616 roku świetlnego = 206265 AU = 3.086·1016 m
Jednostki pochodne:
-kiloparsek (kpc) = 103 pc
-megaparsek (Mpc) = 106 pc
-gigaparsek (Gpc) = 109 pc

PE (Periodic Error)
Błąd okresowy prowadzenia montażu teleskopu. Ponieważ praktycznie nie da się wykonać idealnej przekładni, zawsze występują jakieś błędy wykonania (błędy podziału, mimośrodu, nierównomiernej obróbki itp.) błędy te sumują się, najczęściej w okresie czasowym obrotu o jeden ząb głównej przekładni ślimakowej osi.

PEC (Periodic Error Correction)
Korekcja błędu okresowego prowadzenia montażu teleskopu. Jest to komputerowa korekcja prędkości silnika wprowadzana do jego sterownika. Ponieważ błąd PE na wartość stałą i jest przewidywalny, tzn. można wyznaczyć jego konkretne wartości w czasie konkretnego położenia osi teleskopu, więc wprowadza się korekcję software’ową do drivera silnika, żeby zniwelować jego błędy harware’owe, czyli błąd PE.

Piksel
Jest to najmniejsza, możliwa do rejestracji, wyświetlania, lub wydruku, część obrazu, reprezentująca pełny zakres tonalny, lub zakres barwny.
w przypadku kolorowej matrycy aparatu cyfrowego lub kamery CCD, lub CMOS, albo wyświetlacza (np. monitora) pixel składa się z trzech subpixeli RGB, reprezentujących barwy:
R – czerwoną (ang. red)
G – zieloną (green)
B – niebieską (blue)

Plössl
Najbardziej rozpowszechniony tani okular o już przyzwoitej jakości, bardzo często dodawany w zestawie do wszelkiej maści teleskopów. Praktycznie każdy astroamator ma lub miał kiedyś jakiegoś Plossla. Ceny Plossli oscylują w okolicach 100-150pln Przeważnie w oprawach 1,25” choć te najdłuższe spotyka się w oprawach 2” Ich ER jest silnie powiązany z ich ogniskową i można w uproszczeniu założyć że wynosi 3/4 ogniskowej danego Plossla. Ich popularność pociąga za sobą duży rozrzut jakości wykonania od perfekcyjnej po tandetną. Przeważnie posiadają warstwy MC. Plosle o ogniskowych 6 i mniej oraz powyżej 32 mm to raczej słaby pomysł. Średnie ogniskowe to przeważnie całkiem przyzwoity obraz i znośny komfort obserwacji.

Pole widzenia
Patrz -> FOV

Powiększenie
Wielkość wyrażająca, ile razy dany obiekt wydaje się większy obserwowany przez instrument optyczny, w porównaniu z obiektem obserwowanym gołym okiem.
Powiększenie teleskopu obliczymy ze wzoru:
powiększenie teleskopu = ogniskowa teleskopu / ogniskowa okularu
Powłoki przeciwodblaskowe (antyrefleksyjne)
Układ jednej lub większej liczby cienkich warstw substancji naniesionych na powierzchnię elementu optycznego w celu zminimalizowania natężenia światła odbitego i zwiększenia natężenia światła przechodzącego.

Projekcja afokalna
Mylona często z Projekcją okularową, jest sposobem wykonywania zdjęć za pomocą teleskopu z zamontowanym okularem oraz aparatu wyposażonego we własny obiektyw (często cyfrowy kompakt).

Projekcja okularowa
Metoda fotografowania stosowana do fotografowania z lustrzankami, pomiędzy teleskop a aparat bez obiektywu, montuje się dodatkowo okular. Stosuje się do tego celu specjalne złączki projekcyjne.

R

Ramsden
Bardzo tani okular, często dawany w zestawie do najtańszych teleskopów. Charakteryzuje sie małym polem widzenia. Często wykonany w bardzo kiepski sposób. Najtańszy okular ma być najtańszy i nic więcej, więc producenci wykonują je w plastiku i po najmniejszej linii oporu. Nigdy nie widziałem tego typu okularu z powłokami MC i w przyzwoitej metalowej obudowie. Wbicie go w tuleje typu „najtańszy plastik” bardzo często skutkuje tym, że okulary te są źle skolimowane co jeszcze bardziej pogarsza dawany przez nie obraz. Najczęściej występują w obudowie 0.96”. Ich ER (Eye Relief czyli odległość od oka) oscyluje w okolicach ok 3mm , a najczęściej spotykane ogniskowe to 4-6mm. – UNIKAĆ!

RGB
Model przestrzeni barw, wynikający z właściwości odbiorczych ludzkiego oka, w którym wrażenie widzenia dowolnej barwy można wywołać przez zmieszanie w ustalonych proporcjach trzech wiązek światła o barwie czerwonej, zielonej i niebieskiej.
W systemie RGB na obraz składają się właśnie trzy składowe: R-Red-Czerwony, G-Green-Niebieski, B-Blue-Niebieski. Z połączenia barw RGB w dowolnych kombinacjach ilościowych można otrzymać szeroki zakres barw pochodnych. Do przestrzeni RGB ma zastosowanie Synteza addytywna, w której wartości najniższe oznaczają barwę czarną, najwyższe zaś białą.

Reflektor
Czyli teleskop lustrzany składający się z 2 do 4 luster optycznych. Czym różnią się od refraktorów? Już z samej definicji wolne są od wszelkich aberracji chromatycznych, ale za to niektóre z nich obarczone są komą i astygmatyzmem, a większość z nich posiada centralne przysłonięcie czego nie ma w refraktorach, a co nieznacznie obniża kontrast uzyskiwanych obrazów.
Teleskopy Newtona – http://astropolis.pl/topic/54770-reflektor-teleskop-newtona/
Teleskopy Cassegraina – http://astropolis.pl/topic/54771-teleskop-cassegraina/

Refrakcja atmosferyczna
Zniekształcenie promieni światła podczas przechodzenia do atmosfery. Powoduje pozorne podnoszenie się obserwowanych obiektów, zmniejszenie kąta zenitalnego. Zmiana ta jest proporcjonalna do wysokości nad horyzontem.

Refraktor
Teleskop soczewkowy. Jest to bardzo popularny system optyczny stosowany w astronomii i nie tylko. Każda lornetka jest podwójnym refraktorem z pryzmatycznym układem odwracającym. Refraktory (zwane też lunetami) nadają się zarówno do fotografowania planet, Księżyca i obiektów mgławicowych jak i do obserwacji wizualnych. Taki refraktor składa się z achromatycznego obiektywu i najlepiej dobrego okularu.
Szerzej – http://astropolis.pl/topic/54769-refraktor/

Rektascensja

Jedna ze współrzędnych astronomicznych, określających położenie ciała niebieskiego na sferze niebieskiej w układzie współrzędnych astronomicznych zwanym układem równikowym równonocnym.
Jest to kąt dwuścienny pomiędzy płaszczyzną koła godzinnego punktu równonocy wiosennej (rektascensja równa 0h) a płaszczyzną koła godzinnego obiektu. Rektascensję nalicza się w kierunku na wschód, zgodnym z rocznym ruchem Słońca. Przyjmuje ona wartości z zakresu od 0h do 24h.

RKE
Czyli taki przeprojektowany Kellner o odwrotnym biegu promienia. Charakteryzuje się przyzwoitym polem podchodzącym do 60* i lepszym kontrastem w stosunku do Kellnera. RKE z którymi się zetknąłem były bardzo przyzwoicie wykonane, powłoki MC, metalowe obudowy, muszle oczne, wyściełane pudełka itp. Za skokiem jakościowym wykonania natychmiast idzie skok cenowy. To już nie są najtańsze okulary ale nadal najtańsze w obudowie 2″, Ich wartość to ok. 2 Plossli o porównywalnej ogniskowej. Zetknąłem się tylko z okularami w 2” obudowie o ogniskowych z zakresu 26 -40mm. Mają bardzo przyzwoite ER i jedną poważną wadę. Nie za bardzo nadają się do teleskopów o światłosile F/4 – F/6. Im mniej światłosilny teleskop tym lepiej zgra się z RKE. Okular potrafi dać w nich bardzo dobre obrazy, ale w światłosilnych teleskopach ujawni duże brzegowe zniekształcenia obrazu.

Rozdzielczość obiektywu
Parametr obiektywu/teleskopu wynikający ze zjawiska dyfrakcji, powodującego, że nieskończenie małe punktowe źródło światła zawsze da w ognisku obiektywu krążek Airy’ego o stałych wymiarach. Każda gwiazda podwójna w dużym powiększeniu będzie widziana jako dwa krążki Airy’ego.
Maksymalna teoretyczna rozdzielczość obiektywu/teleskopu. Zależy od jego apertury oraz długości fali (koloru) gwiazdy.

Rozmiar kątowy
Jest to największy kąt, zawarty pomiędzy liniami prowadzącymi od obserwatora a krawędziami obiektu i jest wyrażony w [°], [’] lub [„]
° – stopień kątowy, ozn. arc.deg
’ – minuta kątowa, ozn. arc.min
” – sekunda kątowa, ozn. arc.sec
1° = 60′ = 3600″

S – Ś

Satelita
Każde ciało o względnie małej masie, obiegające inne ciało, o większej masie. Tor ruchu tego ciała nosi nazwę orbity.
Satelity dzielą się na:
– sztuczne, takie jak np. satelity telekomunikacyjne
– naturalne, zwane księżycami

Seeing
Wielkość, która określa stabilność atmosfery. W zależności od tego, czy atmosfera jest spokojna, czy też turbulentna, można przez teleskop uzyskać albo stabilne, efektowne obrazy obiektów niebieskich, albo nie dostrzec praktycznie żadnych szczegółów. Duże turbulencje atmosfery bardzo ograniczają zdolność rozdzielczą teleskopu, co utrudnia rozróżnianie blisko siebie położonych obiektów (np. gwiazd podwójnych lub szczegółów na powierzchni planet).

Szukacz
Dodatkowa „lunetka” montowana do teleskopu umożliwiająca odszukanie i wstępną identyfikację badanego obiektu.

Światłosiła
Parametr obiektywu wyrażany stosunkiem apertura / ogniskowa, np. obiektyw o aperturze 100mm i ogniskowej 500mm ma swiatłosiłę 100/500 czyli 1/5
Odwrotnością światłosiły jest przesłona: P=1/S; S=1/P
Często światłosiłę obiektywu opisuje się przez specyficzny zapis apertury np. jako F/5 (ogniskowa/przesłona)
Uwaga: zgodnie z regułami porównywania ułamków, im mniejsza liczba w mianowniku, tym większa światłosiła, czyli teleskop F/5 ma większą światłosiłę niż F/10. Czasem też można spotkać określenie „szybki teleskop” na oznaczenie teleskopu o dużej światłosile, co jest kalką z angielskiego określenie „fast telescope”
Światłosiła obiektywu wpływa bezpośrednio np. na:
-jasność obrazu w ognisku głównym (im wieksza światłosiła, tym większa jasność, – ma to bardzo duże znaczenie w astro-fotografii)
-wpływ wad optycznych obiektywu na obraz (im większa światłosiła, tym wady optyczne bardziej widoczne)
-tolerancję obiektywu na wady optyczne okularów (im mniejsza światłosiła, tym większa tolerancja)
-rozmiar krążka rozproszenia obrazu gwiazdy (im większa światłosiła tym mniejszy krążek, bez uwzglądnienia wad z poprzedniego punktu).

T

Terminator
Linia pomiędzy oświetloną (dzienną) a nieoświetloną (nocną) stroną ciała niebieskiego (zwykle planety lub księżyca).

TLE (Two Line Elements)
Najbardziej popularny format zapisu elementów orbitalnych sztucznych satelitów Ziemi.
W systemie TLE, w postaci dwóch linii (wierszy) zapisane są parametry kepleriańskie orbit sztucznych satelitów oraz inne informacje takie jak numer satelity w katalogu USSPACECOM (United States Space Command) i NORAD, daty wprowadzenia satelity na orbitę i wygenerowania informacji TLE. System zapisu jest powszechnie używany przez NASA i NORAD.
NASA i NORAD na bieżąco podają nowe efemerydy zapisywane w systemie TLE.

Tranzyt
Przejście jednego ciała niebieskiego przez tarczę drugiego ciała niebieskiego, obserwowane wówczas, gdy oba ciała i obserwator znajdą się na jednej linii lub przejście ciała niebieskiego przez południk w połowie drogi między swoim wschodem a zachodem.

U

Układ podwójny (gwiazda podwójna)
Układ dwóch gwiazd leżących (optycznie lub fizycznie) blisko siebie.

Układ współrzędnych horyzontalnych
Układ współrzędnych astronomicznych, w którym oś główną stanowi lokalny kierunek pionu, a płaszczyzną podstawową jest płaszczyzna horyzontu astronomicznego. Biegunami układu są zenit i nadir. Ich położenie na sferze niebieskiej zależy od współrzędnych geograficznych obserwatora oraz momentu obserwacji, tak więc współrzędne horyzontalne opisują jedynie chwilowe położenie ciała niebieskiego.

Układ współrzędnych równikowych
Układ współrzędnych astronomicznych, którego kołem podstawowym jest równik niebieski.

W

Wady Optyczne
Niema teleskopu, czy obiektywu idealnego, każdy rodzaj optyki obarczony jest pewnymi, mniejszymi, czy większymi wadami optyki.
Szerzej o wadach optycznych – http://astropolis.pl/topic/54793-wady-optyczne/

Webcam
Kamerka internetowa. Filmowanie kamerką internetową należy do jednych z najtańszych rozwiązań uprawiania astrofotografii. Taka kamerka może być zaczątkiem poważnego astrografu

Winietowanie
Wszelakie pociemnienia na obrazie wynikające z nierównomiernego naświetlenia poszczególnych części obrazu.
Najczęściej wynika z obcinania stożka światła biegnącego przez teleskop. Może być powodowane źle dobranymi rozmiarami tubusu, lusterka wtórnego, czy też wyciągu okularowego.
Szerzej – http://astropolis.pl…-wady-optyczne/

Wyciąg
Część teleskopu, w której montujemy okular, służy do ustawiania ostrości. Ta część wyposażenia teleskopu bywa często niedoceniana przez początkujących astro-amatorów. Dobry wyciąg okularowy jest bardzo ważnym elementem teleskopu, ale o tym z reguły dowiadujemy się znacznie później. Jeżeli chcemy używać naszego teleskopu dla celów astrofotografii, porządny wyciąg to niemalże podstawa.
Pamiętajmy o tym, że kupując swój pierwszy teleskop nie jesteśmy skazani na wyciąg montowany fabrycznie, zawsze możemy go wymienić na lepszy model.

Z – Ź – Ż

Zasięg gwiazdowy
Pojęcie mające określić stopień widoczności słabych obiektów przez jasność magnitudo najsłabszych obiektów obserwowanych.
Mówi się także maksymalnym zasięgu teleskopu jako zdolności teleskopu do rejestracji (w przypadku astrofotografii) lub prezentacji (w przypadku obserwacji) określonej jasności gwiazd i ciemnych obiektów. Istnieje wiele wzorów uzależniających maksymalny zasięg gwiazdowy od różnych parametrów.

Źrenica wyjściowa
Parametr przyrządu optycznego określający średnicę krążka światła wydostającego się z przyrządu i wpadającego do oka obserwatora. Ustalenie jego wartości polega na pomiarze lub obliczeniach – źrenica wyjściowa jest równa ilorazowi średnicy obiektywu i powiększenia przyrządu optycznego. Widoczna jest jako plamka światła na soczewce ocznej okularu. Szerokość plamki świadczy o jasności obrazu widzianego w okularze.

440 views