Zorza polarna: teoria + linki

Zorza polarna, potocznie nazywana światłami północy, choć występuje także na południowej półkuli Ziemi, to chyba najbardziej spektakularna manifestacja potęgi natury oprócz całkowitego zaćmienia Słońca. W przeciwieństwie do tego ostatniego, na zorze łatwiej zapolować. 

Polowanie na zorze polarne podobnie jak na całkowite zaćmienie Słońca, dla większości z nas oznacza konieczność wyprawy w miejsce, gdzie są one dobrze widoczne. Jednakże w przeciwieństwie do zaćmień, które pojawiają się nie tylko w wybranych pasach na powierzchni Ziemi, ale również w ściśle określonym czasie i trwają bardzo krótko, na pokazy zorzy polarnych można liczyć bardzo często.

Zorza polarna z Białegostoku. Autor – mago83

Powstawanie zorzy

Zjawisko atmosferyczne wywoływane emisją światła o określonej barwie przez atomy gazów naszej atmosfery. Emisja światła wywoływana jest przez cząsteczki wiatru słonecznego, emitowanego przez nasza gwiazdę. Na przykład w trakcie wyrzutów materii nazywanych CME. W okresach większej aktywności jest go na tyle duzo, ze spływając w północnych i południowych rejonach naszej planety (patrz magnetosfera) wywołuje zjawiska świetlne na tyle mocne, aby dały sie zarejestrować nieuzbrojonym okiem.

Zorza powstaje w jonosferze (warstwa atmosfery występująca powyżej 50-60 km nad powierzchnią Ziemi). Słońce emitując wysokoenergetyczne elektrony i protony (rzędu 500 keV na cząstkę) tworzy strumień gazu, który zostaje odchylony przez ziemskie pole magnetyczne i przechwycony w rejonach biegunów magnetycznych.

Barwy zorzy:

• czerwień – barwa powstająca przy emisji fotonów przez wzbudzony azot.
• zieleń – generowana przez wzbudzony tlen
• żółć, fiolet i błękit – często obserwowane barwy zorzy. Pojawiają sie po nałożeniu na siebie rożnych barw emitowanego światła i wmotaniu w to wszystko rożnych przeszkadzajek w postaci załamań i rozszczepień światła na kryształkach lodu, pyłach itd. Wpływ na barwę ma także to jak głęboko w jonosferze doszło do wzbudzenia atomów.

Obserwacje zorzy

Najlepiej zabrać się za obserwacje zorzy w okresach wysokiej aktywności Słońca (http://www.sec.noaa.gov/pmap), pod niebem wolnym od sztucznych łun światła. Nie jest to zjawisko silne i częste w naszych szerokościach geograficznych. Choć raz na parę lat zdarza sie zobaczyć całkiem pokaźne show. Wiatr słoneczny czasem jest na tyle silny, ze deformuje pole magnetyczne Ziemi. W okresach dużej aktywności Słońca, odkształcenia pola magnetycznego Ziemi mogą wywołać zorze nawet na średnich szerokościach geograficznych. W Polsce należy go szukać nad północnym horyzontem. Im dalej na północ, tym większa szansa na zaobserwowanie zorzy. Okolice kręgu polarnego są nawiedzane przez to zjawisko regularnie. Rejony na wysokości południowej Szwecji czy Finlandii również zaliczają kilka silnych zjawisk w ciągu roku. W Polsce zorza występuje bardzo rzadko i siła zjawiska nie jest duża. Rozmiary i kształty zorzy mogą oscylować od pojedynczych slupów świetlnych, łatwych do pomylenia ze sztucznymi źródłami światła, do łun i firan rozległych na kilkadziesiąt stopni.

• Zorze polarne w Polsce 2010 – 2014
• Zorze polarne w Polsce 2015
• Zorza Polarna z Polsce – 17.03.2015
• Zorze polarne w Polsce 2016
• Zorze polarne w Polsce 2017
• Zorze polarne w Polsce 2018