Oś czasu naszej wiedzy o galaktykach i strukturze wielkoskalowej

Dwie strony z irackiego XII-wiecznego rękopisu Księgi Gwiazd Stałych, znajdującego się w Muzeum Sztuki Islamu w Doha.

• V wiek p.n.e. — Demokryt sugeruje, że jasny pas na nocnym niebie, znany jako Droga Mleczna, może składać się z gwiazd.
• IV wiek p.n.e. — Arystoteles uważa, że widoczna na niebie ​​Droga Mleczna jest spowodowana „zapłonem ognistego wydechu niektórych gwiazd, które były duże, liczne i blisko siebie” oraz że „zapłon ma miejsce w górnej części ziemskiej atmosfery, w miejscu gdzie nasz świat przechodzi w niebiosa.
• 964 — Abd al-Rahman al-Sufi (Azophi), perski astronom, dokonuje pierwszych zarejestrowanych obserwacji Galaktyki Andromedy i Wielkiego Obłoku Magellana, opisując je w swojej Księdze Gwiazd Stałych. Są to pierwsze galaktyki inne niż Droga Mleczna, których obserwacje są udokumentowane.
• XI wiek — Abū Rayḥān al-Bīrūni, inny perski astronom, opisuje galaktykę Drogi Mlecznej jako zbiór licznych „mgławicowych gwiazd”.
• XI wiek – Alhazen (Ibn al-Haytham) arabski astronom obala teorię Arystotelesa poprzez pierwszą próbę obserwacji i pomiaru paralaksy Drogi Mlecznej. Uznał, że Droga Mleczna miał paralaksy, ponieważ jest bardzo odległa od Ziemi i nie może być zjawiskiem zachodzącym w ziemskeij atmosferze.
• XII wiek — Avempace (Ibn Bajjah) z islamskiej Hiszpanii proponuje hipotezę, w której Droga Mleczna składa się z wielu gwiazd. ale wydaje się, że jest ona ciągłym, rozmytym obrazem ze względu na efekt załamania światła w ziemskiej atmosferze.
• XIV wiek – Ibn Al-Jawziyya Qayyim z Syrii proponuje obraz Drogi Mlecznej jako „mnóstwa maleńkich gwiazdek (ale większych od planet) upakowanych razem w sferze gwiazd stałych”.
• 1521 — Ferdynand Magellan obserwuje Obłoki Magellana podczas swojej słynnej wyprawy dookoła świata.
• 1610 — Galileo Galilei (Galileusz) używa teleskopu do określenia, że ​​jasny pas Drogi Mlecznej składa się z wielu słabych gwiazd.
• 1750 — Thomas Wright spekuluje na temat niektórych mgławic jako oddzielnych galaktyk.
• 1755 — Immanuel Kant czerpiąc z pracy Wrighta przypuszcza, że ​​nasza galaktyka jest wirującym dyskiem gwiazd utrzymywanych razem przez grawitację i że mgławice są oddzielnymi galaktykami. Pojawia się określenie „Wyspowego Wszechświata”.
• 1774 — Charles Messier publikuje wstępną listę 45 obiektów mgławicowych, z których trzy później okażą się być galaktykami. Do 1781 roku lista powiększyła się do 103 obiektów, z których 34 to galaktyki.

Model kształtu Drogi Mlecznej Williama Herschela

• 1785 — William Herschel podjął pierwszą próbę opisania kształtu Drogi Mlecznej i położenia w niej Słońca poprzez dokładne obliczenie liczby gwiazd w różnych obszarach nieba. Stworzył diagram kształtu galaktyki z Układem Słonecznym blisko centrum.
• 1845 — Lord Rosse (William Parsons) odkrywa, że wiele mgławic posiada wyraźny spiralny kształt.

XX wiek

• 1912 — Badania spektrograficzne Vesto Sliphera skazują, że wiele mgławic spiralnych oddala się od Ziemi.
• 1917 — Heber Curtis odkrył, że gwiazdy nowe w Mgławicy Andromedy były o dziesięć wielkości gwiazdowych słabsze niż normalnie, co dało oszacowanie odległości na 150.000 parseków, potwierdzając hipotezę „wyspowego wszechświata” w odniesieniu do niektórych mgławic.
• 1918 — Harlow Shapley stwierdza, że gromady kuliste są ułożone w kuliste halo, którego centrum nie jest Ziemią i słusznie stawia hipotezę, że jest nim centrum naszej galaktyki.
  

  „Gwiazda, która zmieniła Wszechświat” / https://esahubble.org/

• 26 kwietnia 1920 — Harlow Shapley i Heber Curtis dyskutują, czy Mgławica Andromedy znajduje się w Drodze Mlecznej. Curtis zauważa ciemne pasy w Andromedzie przypominające obłoki pyłu w Drodze Mlecznej.
• 1922 — określenie odległości wykonane przez Ernsta Öpika wspiera Mgławicę Andromedy jako kandydatkę na obiekt pozagalaktyczny.
• 1923 — Edwin Hubble rozstrzyga debatę Shapleya i Curtisa, odnajdując cefeidy w Galaktyce Andromedy, definitywnie udowadniając, że poza Drogą Mleczną istnieją inne galaktyki.
• 1932 — Karl Guthe Jansky odkrywa szum radiowy pochodzący z centrum Drogi Mlecznej,
• 1936 — Edwin Hubble wprowadza klasyfikacje galaktyk spiralnych, spiralnych z poprzeczką, eliptycznych i nieregularnych,
• 1939 — Grote Reber odkrywa radioźródło Cygnus A.
• 1943 — Carl Keenan Seyfert identyfikuje sześć galaktyk spiralnych o niezwykle szerokich liniach emisyjnych, nazwanych później galaktykami Seyferta.
• 1949 — JG Bolton, GJ Stanley i OB Slee identyfikują NGC4486 (M87) i NGC5128 jako pozagalaktyczne źródła radiowe.
• 1953 — Gérard de Vaucouleurs odkrywa, że galaktyki w odległości około 200 milionów lat świetlnych od Gromady w Pannie stanowią (łącznie z Grupą Lokalną) supergromadę.
• 1954 — Walter Baade i Rudolph Minkowski identyfikują pozagalaktyczny optyczny odpowiednik źródła radiowego Cygnus A,
• 1959 — Setki źródeł radiowych zostaje wykrytych przez interferometr Cambridge, który tworzy katalog 3C. Wiele z nich okazuje się później odległymi kwazarami.
• 1960 — Thomas Matthews określa pozycję radioźródła 3C 48 z dokładonością 5″.
• 1960 — Allan Sandage bada optycznie 3C 48 i obserwuje niezwykły niebieski obiekt kwazigwiezdny.
• 1964 — amerykańscy astrofizycy Arno Allan Penzias i Robert Woodrow Wilson, podczas prób nowej anteny do odbioru o długości fali około 3 cm, wykryli istnienie fal docierających do anteny z każdego kierunku. W ten sposób dokonali pierwszego wykrycia Mikrofalowego promieniowania tła.
• 1962 — Cyril Hazard, MB Mackey i AJ Shimmins używają zakrycia księżyca, aby określić dokładną pozycję kwazara 3C 273
• 1973 — Jeremiah Ostriker i James Peebles odkrywają, że ilość widocznej materii w dyskach typowych galaktyk spiralnych nie jest wystarczająca, aby grawitacja newtonowska utrzymała je w takim kształcie.
• 1978 — Steve Gregory i Laird Thompson opisują supergromadę w Warkoczu.
• 1978 — Donald Gudehus znajduje dowody na to, że gromady galaktyk poruszają się z prędkością kilkuset kilometrów na sekundę w stosunku do kosmicznego mikrofalowego promieniowania tła.
• 1978 — Vera Rubin, Kent Ford, N. Thonnard i Albert Bosma mierzą krzywe rotacji kilku galaktyk spiralnych i znajdują znaczące odchylenia od przewidywanych przez newtonowską grawitację.
• 1978 — Leonard Searle i Robert Zinn wysuwają teorię, że formowanie galaktyk następuje poprzez łączenie mniejszych skupisk materii.
• 1981 — Robert Kirshner, August Oemler, Paul Schechter i Stephen Shectman znajdują dowody na istnienie w Wolarzu olbrzymiej pustki o średnicy około 100 milionów lat świetlnych,
• 1987 — David Burstein, Roger Davies, Alan Dressler, Sandra Faber, Donald Lynden-Bell, RJ Terlevich i Gary Wegner twierdzą, że duża grupa galaktyk w odległości około 200 milionów lat świetlnych od Drogi Mlecznej porusza się razem w kierunku „Wielkiego Atraktora” w (gwiazdozbiory Hydry i Centaura).
• 1987 — R. Brent Tully odkrywa zespół supergromad w Rybach – Wielorybie, strukturę o długości miliarda lat świetlnych i szerokości 150 milionów lat świetlnych. Do tej pory jest to jedna z największych znanych wielkoskalowych struktur Wszechświata.
• 1989 — Margaret Geller i John Huchra odkrywają „Wielki Mur”, warstwę galaktyk o długości ponad 500 milionów lat świetlnych i szerokości 200 milionów, ale grubości zaledwie 15 milionów lat świetlnych,
• 1990 — Michael Rowan-Robinson i Tom Broadhurst odkrywają, że galaktyka IRAS IRAS F10214+4724 jest najjaśniejszym znanym obiektem we Wszechświecie,
• 1992 — Pierwsza detekcja wielkoskalowej struktury w kosmicznym mikrofalowym promieniowaniu tła, wskazująca na oznaki pierwszych gromad galaktyk we wczesnym Wszechświecie
• 1995 — Pierwsza detekcja struktury małoskalowej w kosmicznym mikrofalowym promieniowaniu tła.

Głębokie Pole Hubble’a (po lewej) i Południowe Głębokie Pole Hubble’a (po prawej)

• 1995 — Przegląd galaktyk „Hubble Deep Field” (Głębokie Pole Hubble’a) z pozoru pustego, obszaru w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy, bazujący na serii obserwacji Kosmicznym Teleskopem Hubble’a.
• 1998 — Przegląd 2dF Galaxy Redshift Survey mapuje wielkoskalową strukturę w części Wszechświata.
• 1998 — Głębokie Południowe Pole Hubble’a (ang. Hubble Deep Field South, w skrócie HDF-S) – obraz niewielkiego obszaru nieba południowego w gwiazdozbiorze Tukana.
• 1998 — Hipoteza przyspieszającego wszechświata
• 2000 — Hipoteza, że Wszechświat jest „płaski” (przestrzeń nie jest zakrzywiona, chociaż czasoprzestrzeń jest), z ważnymi implikacjami dla formowania się struktur wielkoskalowych.

XXI wiek

• 2001 — Pierwsze dane z trwającego Sloan Digital Sky Survey.
• 2004 — Europejskie Obserwatorium Południowe odkrywa Abell 1835 IR1916, najbardziej odległą galaktykę dotychczas widzianą z Ziemi.
• 2004 — Arcminute Microkelvin Imager zaczyna mapować rozmieszczenie odległych gromad galaktyk.
• 2005 — Dane z Kosmicznego Teleskopu Spitzera potwierdzają to, co uważano za prawdopodobne od wczesnych lat 90-tych, na podstawie danych z radioteleskopów – galaktyka Drogi Mlecznej jest galaktyką spiralną z poprzeczką. 
• 2012 — Astronomowie donoszą o odkryciu najbardziej odległej galaktyki karłowatej, jaką dotychczas znaleziono, oddalonej o około 10 miliardów lat świetlnych.
• 2012 — Odkrycie Huge-LQG, dużej grupy kwazarów, jednej z największych znanych struktur we wszechświecie.
• 2013 — spektroskopia potwierdza, że galaktyka Z8 GND 5296 jest jedną z najbardziej odległych galaktyk odkrytych do tej pory. Powstała zaledwie 700 milionów lat po Wielkim Wybuchu, a ekspansja Wszechświata przeniosła ją do obecnego położenia, około 13 miliardów lat świetlnych od Ziemi (30 miliardów lat świetlnych w odległości współporuszającej się).
• 2013 — Wielki Mur Hercules-Corona Borealis, masywne galaktyczne włókno i największa znana struktura we wszechświecie, została odkryta dzięki mapowaniu rozbłysków gamma. 
• 2014 – Laniakea, supergromada galaktyk, na nowo definiuje miejsce Grupy Lokalnej we Wszechświecie.
• 2020 — Astronomowie donoszą o odkryciu dużej „luki” w Supergromadzie Wężownika, wykrytej po raz pierwszy w 2016 roku i pochodzącej z supermasywnej czarnej dziury o masie 10 milionów mas Słońca. Luka powstała w wyniku największej znanej eksplozji we Wszechświecie. 
• 2020 — Astronomowie informują, że odkryli galaktykę DLA0817g, znaną również jako Wolfe Disk, której początki sięgają czasów, gdy wszechświat miał zaledwie 1,5 miliarda lat, co prawdopodobnie wskazuje na potrzebę zrewidowania teorii powstawania i ewolucji galaktyk.
• 2020 — Ściana Bieguna Południowego (South Pole Wall) to masywna kosmiczna struktura utworzona przez gigantyczną ścianę galaktyk (włókno galaktyk), która rozciąga się na co najmniej 1,37 miliarda lat świetlnych przestrzeni i znajduje się około pół miliarda lat świetlnych od nas. 
• 2020 — Po 20-letnim przeglądzie, astrofizycy z Sloan Digital Sky Survey publikują największą, jak dotąd i najbardziej szczegółową mapę Wszechświata 3D.