Betelgeza z najniższą zaobserwowaną współcześnie jasnością
Fala „podniecenia” a co najmniej wzmożonego zainteresowania przetacza się przez społeczność astronomów, zarówno amatorów, jak i zajmujących się tematem zawodowo, z powodu doniesienia, że Betelgeza znacznie zmniejszyła swoją jasność w ostatnim czasie.
Nie wiemy co to dokładnie oznacza, a powodów spadku jasności może być kilka. Dlatego też nie będę tutaj rozpisywał się na temat rozpalającej umysły wizji supernowej o jasności Księżyca w pełni. Tym bardziej, że mamy co najmniej jedno historyczne doniesienie o podobnym spadku jasności tej gwiazdy autorstwa redaktora magazynu „Sky & Telescopes”, Josepha Ashbrooka.
Przyjrzyjmy się 'suchym faktom’.
Sczegółowa fotometria w paśmie V oraz fotometria w bliskiej podczerwieni pół-regularnego zmiennego czerwonego nadolbrzyma – Betelgezy (alfa Ori; typ widmowy M1,5 – M2.5 Iab) była przeprowadzana w ciągu ostatnich 25 lat. Do tej fotometrii dołączyła uzupełniająca fotometria B i V prowadzona przez T. Calderwooda (AAVSO).
Fotometria z tego sezonu pokazuje, że gwiazda zmniejsza jasność od października 2019 roku, a obecnie osiągnęła najniższą zaobserwowaną współcześnie jasność (V = +1.12 mag w dniu 7 grudnia 2019 roku). Betelgeza podlega skomplikowanym quasi-okresowym zmianom jasności z dominującym okresem ~ 420 +/- 15 dni. Jednak gwiazda ma dłuższe (5-6 lat) i krótsze (100-180 dni) zmiany jasności o mniejszej amplitudzie. Obecnie zaobserwowana jasność jest najmniejszą w czasie ponad 25 lat ciągłego monitorowania i 50 lat obserwacji fotoelektrycznych w paśmie V. Zmiany jasności gwiazdy są skomplikowane i wynikają z pulsacji, ale również z powodu pojawiania się na jej powierzchni jasnych plam prawdopodobnie będących gorętszą materią z wnętrza gwiazdy, wyniesioną w drodze konwekcji. Pomiary w paśmie TiO (705 nm) i bliskiej podczerwieni wskazują, że obecnie Betelgeza ma względnie silne pasma TiO i odpowiednią niższą temperaturę fotosferyczną T ~ 3580 K (w stosunku do T ~ 3660 K w pobliżu maksymalnej jasności – zazwyczaj w okolicy V ~ 0,2-0,3 mag).
Warto przy najbliższej okazji spojrzeć w niebo pod tym kątem. W okolicy mamy gwiazdy o jasności zbliżonej do +1 magnitudo (Aldebaran +0,87 mag i Polluks +1,16 mag), które mogą posłużyć jako porównanie w oszacowaniu jasności Betelgezy.
Więcej o samej Betelgezie można poczytać tutaj – https://astrofan.pl/czerwona-perla-wsrod-blekitow-oriona-czyli-kilka-slow-o-betelgezie/
373 views
