Cudowna MU LEPORIS jako gwiazda manganowo- rtęciowa

Mu Leporis (5 Leporis) to gwiazda, która wyczerpując swoje zasoby paliwa wodorowego opuściła ciąg główny i osiągnęła stadium podolbrzyma. Należy ona do typu widmowego B9IV.

Jedną z nietypowych własności Mu Leporis jest podwyższona zawartość takich pierwiastków, jak mangan oraz rtęć w zewnętrznych warstwach gwiazdy. Wiemy o tym na podstawie anlaizy widma spektroskopowego. 5 Leporis należy do gwiazd późnego typu B, u których obserwuje się nadzwyczajny skład chemiczny na powierzchni gwiazdy. A przyczyna podwyższonej zawartości niektórych pierwiastków nie leży, jak można by przypuszczać w działaniu silnego pola magnetyczneg. Gwiazdy tzw. Manganowo-rtęciowe są uznawane za odrębny podtyp gwiazd późnego typu widmowego B. Linie spektroskopowe tych pierwiastków posiadają szczególną cechę: ich natężenie wykazuje subtelną ale regularną zmienność. Nie są one , jak niegdyś przypuszczano spowodowane działaniem pola magnetycznego.

Brak silnego pola magnetycznego odróżnia gwiazdy manganowo-rtęciowe od bardziej popularnych gwiazd typu widmowego Ap, które przy podobny nietypowy skład chemiczny zawdzięczają obecności takowego pola wykazują. Dokładne analizy widma manganu oraz rtęci, a także kilku innych pierwiastków wskazują na obecność bardzo słabego pola magnetycznego, które może wywierać niewielki wpływ na nieznaczną zmienność intensywności tych linii.

Zmiany intensywności linii spektralnych dla różnych metali nie przekraczają jednego procenta podstawowej wartości natężenia, są więc niewielkie, ale mają znaczenie, gdyż obecność tych zmian jest wśród gwiazd cechą bardzo rzadko obserwowaną.

Zawartość manganu w gwieździe 5 Leporis przewyższa blisko 180-krotnie zawartość tego pierwiastka z Słońcu, z kolei dla rtęci zawartość jest aż 70.000 wyższa niż w przypadku naszej Dziennej Gwiazdy. Mu Leporis jest najjaśniejszą (pod względem jasności wizualnej) gwiazdą typu Mn-Hg, dlatego też została dość dobrze zbadana.

Oprócz wyżej omówionej zmienności, Mu Leporis wykazuje również nietypową zmienność związaną ze zmianami w fotosferze gwiazdy, przez co Mu Lep jest również zaliczana do gwiazd zmiennych typu α2 CVn z okresem zmienności bliskim 2 doby. Zakres zmian jasności wynosi 2,97-3,36 magnitudo.

5 Leporis jest silnym źródłem promieniowania rentgenowskiego (X). Badania wykonane w podczerwieni wykazały obecność drugiego składnika tworzącego wraz z gwiazdą główną układ binarny. Komponent znajduje się w odległości ok 93’’ i to on jest źródłem rejestrowanego promieniowania X. Mu Leporis B jest słabo zbadana, ale naukowcy spekulują, że może należeć do ciągu głównego, względnie zaliczać się  do klasy jasności popędzającej ciąg główny i prawdopodobnie jest mało masywną chłodną gwiazdą.

5 Leporis jest względnie gorąca; temperatura jej powierzchni wynosi 12.600 K (+/- 200 K). Posiada błękitno-białą barwę oraz dość niski wskaźnik barwy (B-V), który wynosi -0,11. Średnia prędkość rotacji gwiazdy to zaledwie 16 mk/s. Nie dorównuje ona pod tym względem gwiazdom podtypu Be, dla których prędkość ruchu obrotowego sięga kilkuset km/s. Promień gwiazdy także jest niewielki i wynosi ok. 3,4 promieni słonecznych. Niemniej jednak Mu Leporis należy do jasnych obiektów na nocnym niebie i przy jasności wizualnej 3,25^m bez problemu można ją dostrzec gołym okiem. Gwiazda świeci blisko 256 razy jaśniej od Słońca.

………………………………………………………….

Źródła:

1. Kochukhov, V. Makaganiuk1, N. Piskunov, S. V. Jeffers, C. M. Johns-Krull, C. U. Keller, M. Rodenhuis, F. Snik, H. C. Stempels1, and J. A. Valenti: “No magnetic field in the spotted HgMn star μ Leporis” 2011.
2. Behar, M. Leutenegger, R. Doron, M. Gudel, U.Feldman, M. Audard, S. M. Kahn: “Resolving X-ray sources from B-stars spectroscopically:The example of µ Lep”.
3. Notatki Jima Kalera, profesora z Uniwersytetu w Illinois.